Tương lai của RIM: Khắc nghiệt nhưng không vô vọng

Trước làn sóng cạnh tranh dữ dội từ Apple và các hãng sản xuất Android, nhiều chuyên gia dự đoán tương lai của RIM sẽ vô cùng khắc nghiệt.

Tuy nhiên, với công ty thành lập từ năm 1984, từng làm mưa làm gió với BlackBerry trên mọi thị trường, việc loại bỏ RIM ra khỏi “cuộc chơi” là điều không dễ dàng.

Mike Lazrus, chuyên gia thiết kế phần mềm đang sống tại Sydney, luôn sử dụng RIM BlackBerry hàng ngày để quản lí dữ liệu liên lạc, lưu trữ tài liệu quan trọng và bảo vệ thông tin cá nhân. Lazarus chỉ là một trong hàng triệu người dùng các sản phẩm của RIM khắp thế giới vô cùng trung thành với nhãn hiệu BlackBerry, bất chấp sự lớn mạnh của Apple iPhone và các thiết bị cầm tay chạy hệ điều hành Android của Google.

Công ty hiện có 67 triệu người dùng trên toàn cầu, và nền tảng người dùng bùng nổ mạnh mẽ tại các khu vực như Tây Âu, Trung Đông, châu Phi, Ấn Độ, và Đông Nam Á. Trong quý 2/2011, công ty tăng trưởng 16% so với quý 1/2011.

Dường như mọi điều xán lạn đều đang tới với nhà sản xuất điện thoại Canada. Tuy nhiên, những thành công của RIM chỉ là một phần của câu chuyện.

Âm thanh của sự hụt hẫng

Tại Mỹ, mức độ phổ biến của RIM đang bị đe dọa, nhiều chuyên gia cho rằng những thử thách khắc nghiệt đang đợi RIM phía trước. Tháng 2/2010, BlackBerry của RIM thống trị thị trường Mỹ với 42% thị phần người dùng smartphone, vượt xa Apple, Microsoft, Google, theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu comScore. Song chỉ 17 tháng sau, thị phần của RIM lao dốc không phanh. Trong báo cáo mới đây của Công ty chuyên nghiên cứu xu thế thị trường Nielsen, thị phần của RIM cuối tháng 7/2011 giảm xuống chỉ còn 19% tại Mỹ. Thị phần thu hẹp lại diễn ra đúng vào thời điểm thị trường smartphone Mỹ đang phát triển mạnh mẽ. Trong năm 2009, chỉ có khoảng 16% người dùng di động Mỹ sử dụng smartphone, thì cuối tháng 7/2011, con số này đã lên tới 40%.

Mặt khác, từ tháng 3 đến tháng 5/2011, kinh doanh toàn cầu của RIM lại tăng 67%. Sự phổ biến của RIM nhờ vào nhu cầu smartphone bùng nổ cũng như chiến lược phân phối cho các nhà cung cấp tích cực. Xu thế cung cấp các thiết bị trả trước, và các gói cước dữ liệu cũng giúp đưa BlackBerry tới nhiều người dùng hơn.

Thị phần tại Mỹ của RIM suy yếu cũng phải tính tới yếu tố cạnh tranh gay gắt từ Apple và Google. Ross Rubin, Giám đốc mảng công nghệ tiêu dùng của Tập đoàn nghiên cứu thị trường NPD nhận định: “Dù thị phần của RIM giảm, sản lượng tiêu thụ vẫn tăng, nhưng không tăng nhanh như iOS và các hãng sản xuất Android dẫn đầu. Điều này không thể kéo dài vô hạn. Tại thị trường di động Mỹ, nhìn chung, tình hình của RIM không khả quan”.

Câu chuyện cảm ứng

BlackBerry đang phải đối diện với một bể các thiết bị di động sở hữu màn hình cảm ứng tiên tiến được người dùng ưa thích. iPhone mới được dự đoán sẽ ra mắt vào mùa thu này, trong khi các thiết bị Android trang bị màn hình cảm ứng phân giải cao kích cỡ 4-inch hoặc lớn hơn và vi xử lí hai nhân đã hiện diện trên thị trường.

Tháng 8/2011, trong nỗ lực theo đuổi đối thủ cạnh tranh, RIM đã tung ra 3 mẫu điện thoại mới: Bold 9900, Torch 9850 và Torch 9810. Các thiết bị này đều chạy hệ điều hành BlackBerry 7 mới nhất, cung cấp những tính năng như hỗ trợ duyệt web với HTML5, Javascript, hỗ trợ giao tiếp khoảng cách gần, và đồ họa tốt hơn, đồng thời trang bị màn hình cảm ứng.

Theo Mike Abramsky, chuyên gia phân tích tại Ngân hàng đầu tư Canada (RBC), RIM đã tận dụng lợi thế giao diện người dùng với khả năng chạm cảm ứng của BlackBerry 7. Tuy điều này không phải là bước đột phá như iPhone đã làm được, nhưng cũng mang lại sự cạnh tranh nhất định.

Các chuyên gia cho rằng dù mẫu điện thoại BlackBerry mới nhất có thiết kế đẹp, nhưng vẫn chưa hấp dẫn vì không khác biệt so với những gì RIM đã làm từ trước tới nay. Bold 9900 chỉ là smartphone thiết kế dựa trên kiểu bàn phím điển hình của RIM, dành cho người dùng doanh nghiệp với giá bán kèm hợp đồng khá cao, khoảng 250 USD – 300 USD tùy nhà mạng. Torch 9850 sở hữu màn hình cảm ứng để thu hút người dùng thông thường, nhưng lại thiếu nhiều tính năng cạnh tranh với các thiết bị khác, như ứng dụng của bên thứ 3 hay hệ điều hành được thiết kế chuyên biệt cho cảm ứng.

Trong quá khứ, RIM từng cố đáp lại iPhone và Android với các thiết bị cảm ứng như Storm và Storm 2, nhưng nhanh chóng thất bại.

“Đại tu” RIM

Công cuộc đại tu sản phẩm của RIM sẽ không hoàn thành trước năm 2012, tuy nhiên, dấu ấn những vụ mua lại của công ty đã kịp xuất hiện trong một vài sản phẩm gần đây. Tháng 4/2011, RIM giới thiệu máy tính bảng BlackBerry PlayBook dựa trên nền tảng QNX. Sản phẩm này được đón nhận khá tốt, RIM thông báo đã cung cấp 500.000 thiết bị cho các nhà bán lẻ sau 3 tháng đầu tiên. Số lượng máy tính bảng thực sự tới tay người tiêu dùng không được công bố.

PlayBook sở hữu ưu điểm hỗ trợ đa tác vụ vượt trội so với các sản phẩm cùng loại. Ví dụ, người dùng có thể vừa xem phim HD 1080p trên ti-vi thông qua cổng xuất HDMI, vừa lướt web hay làm việc.

Tuy nhiên, PlayBook cũng vẫn còn nhiều thiếu sót, khi thiếu hẳn phần mềm nhắn tin cơ bản BlackBerry Messenger phổ biến của RIM, và bất chấp đến từ công ty nổi tiếng với phần mềm quản lí email, thiết bị vẫn không hỗ trợ email đầy đủ (native email) (người dùng điện thoại BlackBerry phải kết nối PlayBook với điện thoại BlackBerry để xem email từ điện thoại trên màn hình máy tính bảng lớn hơn). Thay vào đó, những người không sử dụng điện thoại BlackBerry có thể tạm hài lòng với khả năng truy cập dịch vụ webmail như Hotmail hay Gmail.

Dù bị nhiều chỉ trích vì không có native email, Rick Costanzo – Giám đốc quản lí vùng khu vực châu Mỹ của RIM – vẫn lạc quan về mẫu máy tính bảng mới. Ông cho rằng PlayBook hoạt động rất tốt với nền tảng khách hàng của RIM.

Vấn đề tiếp theo PlayBook phải đối mặt chính là lượng ứng dụng từ bên thứ 3 quá nghèo nàn. Khi PlayBook ra mắt, người dùng chỉ có thể truy cập khoảng 3.000 ứng dụng, trong khi iPad – kẻ dẫn đầu thị trường lại có tới 100.000 ứng dụng. Để hỗ trợ PlayBook, RIM dự định tung ra bộ đọc Android, cho phép người dùng chạy các ứng dụng Android trên PlayBook. Điều này sẽ cải thiện được khoảng trống ứng dụng trên PlayBook bằng việc tạo ra hàng ngàn ứng dụng phụ trợ tương thích với máy tính bảng của RIM.

Tất nhiên, mọi thứ mới là lí thuyết. Dù RIM tuyên bố các nhà viết ứng dụng Android cũng dễ dàng làm việc được trên PlayBook, những lợi thế của Android trên PlayBook (được đồn đại sẽ xuất hiện trong các điện thoại BlackBerry QNX năm 2012) sẽ không trôi chảy như quảng cáo.

Các chuyên gia, nhà phê bình, và người dùng đều đồng thuận ứng dụng của bên thứ 3 là phần không thể thiếu đối với smartphone và máy tính bảng. Chìa khóa cho RIM có thể là việc thu hút thêm nhiều nhà phát triển viết ra các ứng dụng riêng cho thiết bị của mình, từ đó xây dựng hình ảnh với người mua smartphone và máy tính bảng.

Giữ vững khách hàng doanh nghiệp

Dù RIM phải đối mặt với nhiều thử thách trên lĩnh vực khách hàng cá nhân, hãng vẫn duy trì ngôi vị thống trị khách hàng doanh nghiệp, ít nhất trong tương lai gần. Apple đang xâm nhập thị trường này với thứ gọi là “consumerization IT”, trong đó, người lao động sẽ dựa hoàn toàn vào thiết bị di động riêng của mình cho công việc, thay vì dựa vào điện thoại được công ty cấp phát. Các nhà sản xuất Android cũng đang có ý định theo đuổi các công ty lớn. Cuối tháng 8, Lenovo tung ra máy tính bảng ThinkPad 10-inch chạy Android nhắm vào khách hàng doanh nghiệp, và Motorola gần đây cũng mua lại 3LM – công ty chuyên viết ứng dụng doanh nghiệp cho Android.

Triển vọng của RIM dường như khá ảm đạm, nhưng không thể loại bỏ RIM ra khỏi cuộc chơi. Với sự ra mắt của các thiết bị QNX năm 2012, các nâng cấp trên máy tính bảng PlayBook với BlackBerry Messenger hay native email, và lượng khách hàng trung thành 67 triệu người, BlackBerry luôn sẵn sàng để hồi phục tại thị trường Mỹ, thậm chí bành trướng ở nước ngoài.

Sau cùng, theo Dulaney từ Gartner, “RIM chắc chắn sẽ bị vùi dập tơi tả, nhưng tôi cho rằng, mọi người sẽ cho họ cơ hội. RIM cần tối ưu ứng dụng phù hợp với môi trường của mình và mang lại cho người dùng trải nghiệm giao diện cảm ứng đúng đắn. Làm được điều này, mọi người sẽ tới với RIM”.