“Sa hoàng” diệt virus Kaspersky

Eugene Kaspersky là một chuyên gia bảo mật tài năng, một tính cách kỳ dị và có tấm lòng yêu nước Nga sâu sắc dù chẳng bao giờ ông nói thành lời.

Nói đến Kaspersky, bây giờ có thể bạn biết ngay đó là phần mềm diệt virus đang được người dùng máy tính ưa chuộng. Nhưng bạn có biết đó là sản phẩm của nước nào không? Thậm chí, Kaspersky có nghĩa là gì?

Nhưng bạn cũng đừng bận tâm cắt nghĩa nó làm gì. Trước hết, Kaspersky đơn giản là tên của người đồng sáng lập công ty bảo mật Kaspersky Lab, trụ sở đặt tại Matxcơva, thủ đô Nga.

Đúng hơn, công ty Kaspersky được xây dựng trên nền tảng là cuộc hôn nhân Eugene Kaspersky (Evgeni Valentinovich Kasperskiy) và vợ Natalya Kaspersky (nay hai người đã ly dị). Hiện công ty có khoảng 800 nhân viên và hơn 250 triệu người dùng trên toàn thế giới. Đây vẫn là công ty tư nhân nên Kaspersky Lab không phải cung cấp các kết quả tài chính. Song Giám đốc tài chính của công ty Eugene Buyakin nói năm ngoái doanh thu khoảng 200 triệu USD và nếu tăng trưởng giữ được đà đó, Kaspersky có thể đạt doanh thu 1 tỷ USD trong 5 năm tới. Mục tiêu tham vọng của Kaspersky là vượt qua McAfee để trở thành nhà cung cấp phần mềm diệt virus lớn thứ nhì thế giới.

Kaspersky và điệp viên KGB

Vào tháng Một năm nay, tờ báo Anh nổi tiếng Guardian phải lên tiếng xin lỗi Kaspersky vì trong một bài viết đã mô tả ông là một cựu trung úy tình báo Liên Xô cũ KGB. Thực ra, ông chỉ từng học tại một Trung tâm do Bộ Quốc phòng và KGB tài trợ mà thôi.

Evgeni Valentinovich Kaspersky, đồng sáng lập hãng phần mềm diệt virus Nga Kaspersky Lab

Eugene Kaspersky sinh ngày 4/10/1965 tại Novorossiysky, gần Biển Đen (Liên Xô). Ông theo học và tốt nghiệp từ Trung tâm mật mã, viễn thông và khoa học máy tính năm 1989. Từ năm 1991-1997, ông làm việc tại Trung tâm công nghệ thông tin KAMI. Sau khi phát hiện ra virus Cascade trên máy tính của mình năm 1989, ông bắt đầu nghiên cứu virus máy tính. Ông chịu trách nhiệm về phát triển cấu trúc đặc biệt và phần mềm diệt virus.

Năm 1997, ông và vợ thành lập Kaspersky Lab, một nhà cung cấp phần mềm an ninh mạng quốc tế. Ngoài trụ sở chính ở Matxcơva, Kaspersky có các văn phòng ở Anh, Mỹ, Pháp, Đức, Hà Lan, Ba Lan, Nhật Bản,Trung Quốc, Hàn Quốc, Ba Lan, Rumani và có hơn 500 công ty đối tác trên toàn cầu.

Trong mắt giới truyền thông, Kaspersky là một tài năng được kính trọng nhưng cũng là một nhân vật lạ thường.

Không có nhiều ông chủ doanh nghiệp phần mềm cả gan phân phát những chiếc áo phông màu đỏ nhẹ nhàng mô tả mình như người hùng Che Guevara. Không có nhiều người sẽ đưa 50 nhà báo đến dự một bữa tối ở một nhà hàng truyền thống ở Matxcơva và kết thúc với điệu nhảy của người Cô-dắc hoặc trong trang phục dân tộc thiểu số xoay tít quanh người ca sỹ tóc vàng của ban nhạc balalaika.

Evgeni Valentinovich Kaspersky, mắt xanh, để râu, ăn mặc lạ thường; bia cầm trên tay đã làm tất cả những điều đó.

Trang web công nghệ Anh The Register mô tả Kaspersky là một hình ảnh màu sắc của thế giới an ninh mạng. Ông có sở thích lạ thường là sưu tập virus và điều đó đã làm nên bộ sưu tập cơ sở dữ liệu mẫu virus Kaspersky nổi tiếng thế giới.

Tạp chí PC Authority của Úc cho biết họ không thường nói chuyện với CEO của các công ty bảo mật, đặc biệt các công ty ở Matxcơva vì quan niệm những người này hiếm khi đưa ra những câu trả lời thẳng thắn. Song Kaspersky là một ngoại lệ bởi PC Authority nói ông là một kỹ sư dày dạn, một người thẳng thắn và công ty của ông, Kaspersky đã tạo ra một số phần mềm diệt virus được chú ý nhất thế giới.

Kaspersky nhớ lại, việc ông tạo ra công cụ diệt virus là một việc tình cờ. Máy tính của ông năm 1989 bị nhiễm virus. Lúc đó, có khoảng 10 chương trình diệt virus và ông đã dùng một trong số đó để diệt virus. Song ông vẫn tò mò về virus. Vì vậy, trước khi quét virus của máy tính, ông sao một bản vào đĩa mềm để phân tích mã của nó mỗi khi có thời gian.

Ông quyết định viết chương trình của riêng mình để diệt virus. Trong vòng một hoặc hai tuần, một người bạn cho ông hay máy của họ có một con virus khác. Ông sưu tập virus đó và dần nó trở thành sở thích của ông. “Một số người sưu tập tem hoặc bướm. Tôi sưu tập virus”, ông nói.

Sau sự sụp đổ của Liên Xô, tình hình kinh tế nước Nga sau đó rất u ám. Muốn kiếm tiền, ông đã tới làm việc cho một công ty CNTT lớn ở Matxcơva. Đây là công ty thầy giáo cũ hồi ở trường đại học của ông đang làm việc. Khi ông kể với thầy mình đang nghiên cứu diệt virus, người thầy đã khuyến khích ông tiếp tục công việc này.

“Đó là năm 1991 và là sự khởi đầu của Kaspersky Lab”, ông kể. Năm 1992, ông chọn thêm hai người cùng phát triển giải pháp diệt virus tốt nhất và đến năm 1994, họ đã nhận được kết quả tốt nhất trong các cuộc thử nghiệm diệt virus ở Đại học Hamburg (Đức).

Năm 1997, Kaspersky Lab được thành lập. Trong năm 2005, tạp chí Red Herring đưa Kaspersky vào danh sách “Red Herring 100 Europe” – 100 công ty tư nhân ở châu Âu và Israel đóng vai trò hàng đầu về sáng tạo và công nghệ.

Năm 2006, Kaspersky Anti-Virus giành được giải thưởng TopTenReviews Gold Award. Ngoài ra, Kaspersky đã vượt qua tất cả các cuộc thi của Virus Bulletin kể từ năm 2003. Theo tạp chí PC World, phần mềm diệt virus Kaspersky cung cấp các bản cập nhật nhanh nhất dành cho các virus và mối đe dọa an ninh mạng mới nhất.

Mở rộng đường chân trời

Thế giới virus đã thay đổi mạnh mẽ và Kaspersky nói hiện thế giới đang ở trong giai đoạn Malware (virus) III. Giai đoạn đầu tiên bị các file nhiễm độc hoặc các virus khác do “những đứa trẻ phát triển” thống lĩnh. Chúng thường bị phân tán qua đĩa mềm. Giai đoạn hai, từ 2000-2004 là thời kỳ của sâu Internet như I love you và Melissa, thường được kèm theo dưới dạng tệp đính kèm.

“Nay chúng ta sống trong một thế giới tội phạm ảo. Những kẻ xấu phát triển mã độc vì tiền – thường chúng không phải là các quý bà! Hầu hết mã bị nhiễm được phát tán qua các trang web độc hại và để lừa người dùng vào đó, chúng sử dụng kỹ thuật xã hội: thư rác, email phishing, blog, diễn đàn, Web 2.0 hay các cộng đồng xã hội ảo khác”, ông nói. Theo ông, trong tương lai gần, virus điện thoại di động sẽ là mối đe dọa lớn. “Khi điện thoại thông minh càng rẻ hơn, chúng sẽ trở thành một vấn đề”, ông nói.

Tuy nhiên, thời thế nay đã khác. Trong quá khứ, ông nói, “chúng ta chỉ theo sau những kẻ xấu. Họ tạo ra một mánh lừa, chúng ta tạo ra biện pháp chống mánh đó. Nay họ đang quan sát chúng ta xem liệu học có thể tìm ra cách xung quanh biện pháp bảo vệ của chúng ta, vì vậy, tình hình bây giờ hoàn toàn bình đẳng”.

Nhưng không chỉ đối phó với mã độc và virus, Kaspersky còn phải cạnh tranh với nhiều hãng cung cấp phần mềm bảo mật tên tuổi như Microsoft, McAfee, Symantec... Và Kaspersky hứng thú với tất cả mọi thách thức.

Với Microsoft, Kaspersky “không sợ”. “Bảo mật là một trong những lĩnh vực lợi nhuận nhất nên tôi không ngạc nhiên việc họ muốn tham gia vào”, ông nói, “Nhưng đó là ưu tiên thứ 12 của họ. Một công ty lớn như vậy không thể tập trung vào bảo mật và làm điều gì đó tốt hơn chúng tôi”.

Với McAfee và Symantec, những “đại gia” bán được nhiều sản phẩm bằng việc cài đặt sẵn vào mỗi PC mới thì sao? Kaspersky nói lối mòn đó đã đóng lại. Kaspersky không còn là một công ty Nga nhỏ mà trở thành một công ty quốc tế. Kaspersky Lab có những lợi thế ở các thị trường chưa bão hòa như Trung Quốc và Brazil. “Với các công ty Mỹ, thị trường Mỹ luôn là số 1. Với chúng tôi, không phải như vậy”, Kaspersky nói.

Về lâu dài, Kaspersky Lab tính đến việc phát hành cổ phiếu, có thể qua một trong số các thị trường chứng khoán châu Âu. Điều này sẽ làm cho những người sáng lập công ty giàu có. Song Kaspersky nghĩ đến điều khác. “Lý do chính không phải để kiếm tiền – chúng tôi có đủ rồi – mà để giúp chúng tôi giành được vị thế đáng kể”, ông nói.

Kaspersky Lab đã lập một công ty “chị em” InfoWatch do Chủ tịch Kaspersky Lab, bà Natalya làm CEO. InfoWatch một công ty ít danh tiếng hơn nhiều so với Kaspersky Lab nhưng tương lai hứa hẹn không kém khi tập trung vào thị trường ngăn ngừa và dò rò rỉ thông tin. Đây là một vấn đề lớn hiện tại với hàng loạt các vụ mất dữ liệu lớn của các chính phủ, ngân hàng, doanh nghiệp xảy ra trên thế giới. InfoWatch cung cấp hệ thống cố gắng ngăn ngừa những điều đó xảy ra bằng việc giám sát hoạt động nội bộ của doanh nghiệp. Cụ thể, InfoWatch đưa hạ tầng vào các máy chủ để nó có thể giám sát lưu lượng mạng lưới đi ra ngoài như email; đưa các chương trình vào desktop để giám sát hoạt động của khách hàng. Hiện InfoWatch tăng trưởng 200%/năm bởi quy mô nhỏ và mới chỉ có các khách hàng Nga như Hải quan Nga. Công ty dự định mở rộng hoạt động ra nước ngoài với việc phát triển một giải pháp tích hợp diệt virus và ngăn ngừa rò rỉ thông tin dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Tự hào về nước Nga

Kaspersky nói hầu hết những người muốn rời khỏi nước Nga đều đã đi và có một số đã trở về. Trước đây, trong những năm 1990, ông cũng đã nghĩ đến việc nhận công việc ở Aylesbury, ở đó ông làm cho tiến sĩ Alan Solomon – cha đẻ của ngành phần mềm diệt virus Anh. Song Natalya, vợ ông khi đó, không thể tưởng tượng được việc sẽ rời Nga và “xem việc di cư như là một kẻ phản bội”.

Nay dù Kaspersky có trở thành công ty công chúng, công ty quốc tế lớn cỡ nào, xin lỗi, Kaspersky Lab không có ý định rời khỏi Matxcơva! Ở đó, Kaspersky Lab được hưởng lợi từ một hệ thống cung cấp nguồn nhân lực dồi dào, giỏi mật mã, toán học và lập trình như Kaspersky.

Ông luôn tự hào về lợi thế của đất nước ông trong sáng tạo và phát triển phần mềm. “Tôi nghĩ chúng tôi có vị trí rất hứa hẹn với hơn 100 triệu người dân và hệ thống giáo dục đại học tốt. Trong hàng trăm năm, giáo dục đại học được chính phủ hỗ trợ, sau đó là Liên Xô và nay là Tổng thống. Vì vậy, tôi hoàn toàn lạc quan về phát triển công nghệ ở Nga, không chỉ trong lĩnh vực phần mềm và bảo mật mà tất cả”.

“Nga hơi khác với Trung Quốc và Ấn Độ”, ông nói thêm, “Nga và Ấn Độ có số sinh viên kỹ thuật gần tương tự nhưng dân số của Ấn Độ gấp 8 lần dân số Nga. Chúng tôi có lịch sử công nghệ, nghiên cứu, sáng tạo rất lâu đời và chúng tôi có hệ thống giáo dục dựa vào những người đã là sinh viên. Nay họ là các giảng viên với các sinh viên mới vì vậy kiến thức này sẽ đi từ thế hệ này đến thế hệ khác mà không hề bị ngắt quãng”.

Ông không đồng tình với ý nghĩ nước Nga tiếp tục tổn hại vì chảy máu chất xám. “Chúng tôi thấy ngược lại, người Nga bắt đầu trở về sau khi ra đi hồi những năm 1990”.

Nếu có lời khuyên với các nhà lập trình trẻ tuổi quan tâm đến phần mềm bảo mật, Kaspersky nói gì?

“Trước tiên, nhận được sự giáo dục tốt nhất có thể. Đừng sợ làm việc, đừng sợ làm việc thêm giờ. Đừng sợ làm việc thêm giờ, thêm giờ. Dành ít thời gian thư giãn và nhiều thời gian hơn để tự đào tạo mình. Nếu sở thích của bạn không giúp bạn giáo dục bản thân thì tìm sở thích mới. Nếu bạn gái hay bạn trai của bạn không giúp bạn giáo dục mình, hãy tìm người mới (cười). Phát triển bản thân. Và trong tương lai, bạn sẽ hưởng lợi từ điều đó”.