Có nên lập công ty khi kinh tế suy thoái?

Một trong 25 người ảnh hưởng nhất trên web năm 2008 do tạp chí Time bình chọn nói kinh tế suy thoái không phải là lý do để trì hoãn việc thành lập một công ty.

Paul Graham là tác giả các cuốn sách về kinh tế, công nghệ như On Lisp (1993), ANSI Common Lisp (1995), và Hackers & Painters (2004). Năm 1995, ông đã cùng một người nữa thành lập Viaweb, đó là ASP (Active Server Pages) đầu tiên, và đến năm 1998 nó trở thành Yahoo! Store. Năm 2002, Paul Graham đã phát hiện ra một thuật toán lọc spam đơn giản mà hiện vẫn được áp dụng trong các bộ lọc hiện nay. Mới đây nhất, ngày 30/9/2008, Paul Graham là một trong top 25 người ảnh hưởng nhất trên web của tạp chí Time.

Microsoft và Apple đã ra đời trong thời điểm kinh tế không thuận lợi. Nhưng họ đã rất thành công. Như vậy, kinh tế suy thoái không phải là thời kỳ tồi tệ để bắt đầu một công ty. Tất nhiên, Paul Graham cũng không nói đó là thời điểm tốt để khởi nghiệp. Sự thật là: tình trạng kinh tế không ảnh hưởng đến chuyện bắt đầu hay không bắt đầu một công ty.

Theo ông, nền kinh tế có một số tác động song sự thành công hay thất bại phụ thuộc vào phẩm chất của những người sáng lập công ty. Điều đó có nghĩa là dù bạn là ai, sáng lập công ty vào lúc nào, nếu bạn chính là người có phẩm chất tốt, bạn sẽ chiến thắng dù ở trong nền kinh tế suy thoái. Và ngược lại, một nền kinh tế phát triển tốt đẹp cũng sẽ không thể cứu nổi bạn. Một số người nghĩ: “Tốt hơn hết là tôi không nên thành lập công ty bây giờ, vì nền kinh tế đang xấu quá”, ý nghĩa đó cũng sai lầm như ý nghĩ kiểu “tất cả những gì tôi phải làm là lập một công ty, và tôi sẽ giàu”.

Vậy nếu bạn muốn có cơ hội, hãy nghĩ xa hơn về một người sáng lập chứ không phải tình trạng kinh tế. Sản phẩm đầu tiên của Microsoft là hệ thống phiên dịch Basic. Đó chính xác là những gì mà thế giới cần vào năm 1975, nhưng nếu Bill Gates và Paul Allen quyết định đợi một vài năm nữa, nó sẽ là quá muộn.

Nhưng tất cả những điều trên không có nghĩa bạn bỏ qua nền kinh tế. Cả khách hàng và nhà đầu tư đều cảm nhận được sự thăng trầm của nền kinh tế. Nhưng thậm chí như vậy, bạn vẫn có thể có lãi nhờ tình huống suy thoái, bằng cách tạo ra những hàng hóa tiết kiệm tiền bạc. Những công ty mới thành lập thường cho ra đời mặt hàng rẻ hơn, vì thế họ hưởng lợi nhiều hơn những công ty lớn trong trường hợp suy thoái.

Công ty mới thường cần vốn từ các nguồn quỹ bên ngoài, và nhà đầu tư lại thường ngại đầu tư trong thời kỳ khó khăn. Nhưng không hẳn. Mọi người hiểu bạn sẽ mua khi thời cơ xấu và bán khi có thời cơ tốt.

Một điều cần lưu ý là cách để một công ty được miễn dịch suy thoái là bạn phải điều hành nó thật tiết kiệm, rẻ đến mức có thể. Theo Paul Graham, công ty bạn điều hành có giá trị càng rẻ, nó sẽ càng khó bị phá sản. May mắn là, điều hành một công ty mới thành lập mất khoản chi phí rất rẻ, và một nền kinh tế suy thoái sẽ còn khiến mọi thứ rẻ hơn nữa.

Một lợi thế khác khi lập công ty khi kinh tế suy thoái là sẽ có ít sự cạnh tranh. Nếu mọi người vẫn đang quanh quẩn suy đoán và không dám hành động, bạn có thể sẽ tự do tiến lên hơn. Bạn cũng là một nhà đầu tư. Và là một người sáng lập, bạn sẽ mua cổ phiếu: lý do Larry và Sergey (hai nhà sáng lập ra người khổng lồ Google) giàu đến như vậy không phải là vì họ làm công việc có giá trị hàng tỷ USD, mà họ là những nhà đầu tư đầu tiên trong Google. Và như bất kỳ nhà đầu tư nào, bạn nên mua khi kinh tế suy thoái.

Vì thế, có thể suy thoái là thời cơ tốt để khởi nghiệp một công ty. Rất khó để nói đó là do lợi thế ít cạnh tranh đã vượt qua điều bất lợi nhà đầu tư ngần ngại bỏ tiền hay không, song cả hai điều trên đều không thực sự quan trọng. Vấn đề nằm ở con người. Và với một số người làm việc trong ngành công nghệ, thời cơ hành động là bây giờ.