Chế độ nền tối (dark mode) là gì? Lợi ích và tác hại mà chế độ nền tối mang lại?

Chế độ nền tối là cài đặt hiển thị cho giao diện người dùng, chẳng hạn như điện thoại thông minh hoặc laptop. Điều đó có nghĩa là, thay vì văn bản nền tối mặc định hiển thị trên màn hình sáng (được gọi là light mode), văn bản màu sáng (trắng hoặc xám) được hiển thị trên màn hình tối hoặc đen.

Tuy nhiên, chế độ nền sáng là cài đặt mặc định cho hầu hết các điện thoại và ứng dụng.

Dark mode cũng có thể được gọi là:

• Black mode
• Dark theme
• Night mode
• Light-on-dark

Ý tưởng đằng sau chế độ nền tối là nó làm giảm ánh sáng phát ra từ màn hình thiết bị trong khi vẫn duy trì tỷ lệ tương phản màu tối thiểu cần thiết để có thể đọc được.

Cả thiết bị iPhone và Android đều cung cấp chế độ nền tối trên toàn hệ thống. Tuy nhiên, bạn vẫn cần thiết lập chế độ nền tối trên một số ứng dụng riêng lẻ.

Một số hệ điều hành PC cũng cung cấp chế độ nền tối, cho phép bạn thiết lập chế độ này trên máy tính để bàn hoặc laptop của mình.

Chế độ nền tối (dark mode) là gì?

Chế độ nền tối (dark mode) là một tính năng của ứng dụng/hệ điều hành, giúp bạn thay đổi chủ đề (nền) hiển thị của ứng dụng/hệ điều hành đó sang màu màu tối (đen, xanh thẫm, xanh đen, xám…), thay cho màu trắng/sáng thường thấy.

Nếu để ý, bạn có thể thấy trong thời gian gần đây, chế độ nền tối đang ngày càng được ưa chuộng và sử dụng phổ biến bởi người dùng công nghệ ở khắp mọi nơi trên thế giới. Gần như mọi ứng dụng, hệ điều hành phổ biến đến từ những tên tuổi nổi tiếng như Google, Microsoft, Apple và Android… đều đã giới thiệu các tùy chọn cài đặt chế độ nền tối. Nhiều nhà phát triển thậm chí còn khuyên người dùng chuyển sang sử dụng hoàn toàn chế độ nền tối nếu có thể, vì những ưu điểm tuyệt vời mà nó mang lại.

• Mời chiêm ngưỡng giao diện mới của Facebook, có Dark Mode, tập trung vào nhóm, đã xuất hiện trên ứng dụng di động

Chế độ nền tối (dark mode) là một tính năng giúp thay đổi chủ đề (nền) từ sáng sang tối màu hơn

Giải thích về chế độ nền tối

Chế độ nền tối không có gì mới. Nếu bạn vẫn còn ký ức về Teletext và Ceefax, bạn sẽ nhớ lại văn bản màu lục lam hoặc màu vàng trên nền đen khi liếc mắt vào TV để đọc dự báo thời tiết.

Màn hình máy tính ban đầu sử dụng cái mà ngày nay chúng ta gọi là chế độ nền tối, vì công suất của các ống tia âm cực đã được sử dụng cách đây vài thập kỷ. Nhưng với nỗ lực khuyến khích những người không phải là lập trình viên sử dụng máy tính, các giao diện dần dần được điều chỉnh để giống với trang giấy trong thực tế - tức là văn bản màu đen trên giấy trắng.

Căn cứ khoa học đằng sau chế độ nền tối vẫn còn chưa thực sự rõ ràng, với rất nhiều quan điểm và bằng chứng trái ngược nhau về lợi ích của nó. Một số chuyên gia cho biết đọc văn bản trên nền tối sẽ dễ dàng và lành mạnh hơn vì nó làm giảm hiện tượng mỏi mắt, trong khi các nghiên cứu khác lại đưa ra kết luận ngược lại.

Cũng có một cuộc tranh luận về việc liệu chế độ nền tối có thể làm cho pin điện thoại thông minh kéo dài hơn hay không. Nhiều người dùng di động chỉ nghĩ rằng chế độ nền tối trông sẽ đẹp mắt hơn.

Vậy lợi ích của việc sử dụng chế độ nền tối là gì? Mới đây, Giáo sư Silas Brown, học giả giàu kinh nghiệm của Đại học Cambridge đã thực hiện một nghiên cứu chuyên sâu nhằm chỉ ra và nhấn mạnh những lợi ích tuyệt vời của việc sử dụng chế độ nền tối trên màn hình thiết bị điện tử, đồng thời mang đến cái nhìn sâu sắc về lý do tại sao các công ty công nghệ khuyến khích mọi người sử dụng nó. Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu ngay sau đây.

Lợi ích của chế độ nền tối

Lợi ích đối với sức khỏe con người

Có lẽ lợi ích lớn nhất mà chế độ nền tối mang lại cho người dùng chính là ở phương diện sức khỏe. Về mặt lý thuyết, khi hiển thị ở chế độ nền tối, màn hình thiết bị sẽ phát ra ít ánh sáng xanh hơn - loại ánh sáng được cho là gây ra nhiều tác hại cho mắt và chất lượng của giấc ngủ.

Đã có không ít nghiên cứu khoa học thực sự chỉ ra rằng ánh sáng xanh lam có ảnh hưởng đáng kể đến nhiều hệ cơ quan trong cơ thể và đặc biệt là não bộ của bạn, từ việc làm đảo lộn nhịp sinh học cho đến gây tổn thương cho các tế bào nhạy cảm trong võng mạc.

• Các ứng dụng lọc ánh sáng xanh có thực sự đem lại hiệu quả?

Ánh sáng xanh lam có ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều cơ quan trong cơ thể người

Vì lý do trên, chế độ nền tối được khuyên dùng như một biện pháp giúp mang lại trải nghiệm sử dụng tốt hơn khi mọi người dùng thiết bị của mình vào ban đêm, cũng như mang lại giấc ngủ sâu, thoải mái hơn sau khi sử dụng thiết bị.

Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng những hiện tượng mỏi mắt, khô mắt, lóa mắt sau khi nhìn vào màn hình điện tử liên tục trong khoảng thời gian kéo dài cũng sẽ giảm dần theo gam màu tối hiển thị trên màn hình.

Chưa dừng lại ở đó, những người mắc các bệnh lý, dị tật bẩm sinh về mắt, ảnh hưởng tiêu cực đến đến khả năng cảm nhận ánh sáng trắng, chẳng hạn như những người mắc chứng sợ ánh sáng, cũng sẽ được hưởng lợi khi chuyển sang sử dụng chế độ nền tối.

• Google chính thức hỗ trợ chế độ nền tối cho ứng dụng Ảnh và Lịch trên Android

Lợi ích trong sử dụng thực tiễn

Nghiên cứu của Giáo sư Silas Brown đã chỉ ra rằng chế độ nền tối không chỉ mang lại lợi ích đối với sức khỏe con người, mà còn tác động tích cực đến cả hệ thống linh kiện và độ bền của thiết bị.

Theo kết quả nghiên cứu, khi hiển thị nội dung tối màu, màn hình có khả năng sử dụng ít năng lượng hơn. Thêm vào đó, nội dung tối màu cũng sẽ giúp màn hình hoạt động tốt hơn ở mức thiết lập độ sáng yếu, qua đó góp phần tối ưu hóa hiệu quả sử dụng pin tổng thể của thiết bị.

• Đã có giao diện Dark Mode cho ứng dụng Gmail trên Android

Chế độ nền tối giúp tối ưu hóa hiệu quả sử dụng năng lượng của màn hình, kéo dài tuổi thọ pin

Một trường hợp khác hiếm gặp nhưng cũng rất hiệu quả, đó là khi màn hình thiết bị của bạn bị các điểm lỗi pixel (pixel chết), chúng sẽ khó bị nhìn thấy bằng mắt thường hơn khi màn hình hiển thị màu tối so với màu sáng, đặc biệt là màu trắng. Trong trường hợp này, chuyển sang sử dụng chế độ nền tối chính là giải pháp “chữa cháy” hiệu quả nếu bạn chưa muốn đi sửa màn hình.

Mặc dù chế độ nền tối không phải là lựa chọn phù hợp nếu bạn muốn đọc nội dung trong thời gian dài, nhưng vẫn có một số lợi ích nhất định. Một số loại màu sở hữu khả năng hiển thị nổi bật hơn trên nền đen so với trên nền trắng, điều này đặc biệt hữu ích khi bạn đang cố gắng tìm kiếm những thông tin nổi bật trên một màn hình dày đặc toàn chữ.

• Mời chiêm ngưỡng iPhone 11 chạy iOS 13 với giao diện tối Dark Mode

Một số loại màu sắc có khả năng hiển thị nổi bật hơn trên nền tối

Ngoài ra, chế độ nền tối cũng sẽ giúp giữ mát thiết bị của bạn. Màn hình sáng làm thiết bị nóng lên nhanh hơn, trong khi chế độ tối sẽ giúp giảm độ sáng xuống mức tối ưu, vừa mát máy lại cho cảm giác dễ chịu hơn.

Nhược điểm của chế độ nền tối

Mọi phát minh, ứng dụng trong thế giới công nghệ đều mang đến cả mặt tích cực lẫn tiêu cực. Trong khi những phát minh mang đến nhiều ưu điểm sẽ được đón nhận và ứng dụng rộng rãi, thì những sáng kiến ẩn chứa nhiều tác hại hơn sẽ bị đào thải, và chế độ nền tối nằm ở trường hợp đầu.

Giáo sư Silas Brown nhấn mạnh rằng chế độ nền tối sẽ đặc biệt kém hiệu quả khi được sử dụng song song với màn hình không có đèn nền - nhưng vì loại màn hình “cổ lỗ sĩ" này hiện không còn được sử dụng phổ biến, nên đây là một yếu tố không mấy quan trọng.

• Dark Reader - Tiện ích miễn phí giúp biến bất kỳ trang web nào thành dark mode, mời trải nghiệm

Chế độ tối cho khả năng hiển thị không tốt trong môi trường ánh sáng mạnh

Đối với các tình huống lượng ánh sáng bên ngoài quá dồi dào, chẳng hạn như khi bạn sử dụng thiết bị ngoài trời nắng, việc đọc văn bản ở chế độ nền tối sẽ trở nên khó khăn hơn rất nhiều, từ đó có thể tác động tiêu cực đến mắt.

Bên cạnh đó, đọc phông chữ nhỏ trên nền tối cũng là một thách thức lớn hơn so với nền sáng, do đó với những người thường xuyên phải đọc văn bản dài, chế độ nền tối sẽ không phải là lựa chọn hợp lý.

Từ những yếu tố nêu trên, có thể thấy rõ rằng cả chế độ nền tối và nền sáng truyền thống đều chứa đựng những ưu, nhược điểm riêng. Tùy từng trường hợp mà việc lựa chọn sử dụng chế độ này sẽ hợp lý hơn chế độ kia. Suy cho cùng, lợi ích lớn nhất của các nhà phát triển phần mềm trong việc cung cấp cho người dùng tùy chọn chế độ nền tối không gì khác ngoài mang đến thêm những lựa chọn hữu ích dựa trên nhu cầu thực tiễn, từ đó nâng cao trải nghiệm người dùng đối với sản phẩm.

• Cách mang chế độ Dark Mode đến các bản macOS cũ

Chế độ nền tối và nền sáng đều sở hữu những ưu/nhược điểm riêng, tùy theo từng trường hợp cụ thể

Bạn có nên sử dụng chế độ nền tối không?

Theo một cuộc phỏng vấn với CNN Business của Euna Koo từ Viện mắt Stanford Byers, thời lượng sử dụng màn hình có liên quan rất lớn đến tình trạng mỏi mắt và sức khỏe. Vì lý do này, chế độ nền tối không phải là một giải pháp phù hợp với tất cả.

Ngoài ra, trong khi nhiều công ty quảng bá chế độ nền tối như một cách để tiết kiệm pin, thì nhiều nghiên cứu độc lập lại cho thấy điều ngược lại. Theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Purdue, những tác động được cho là của chế độ nền tối đối với tuổi thọ pin là không đáng kể. Tuy nhiên, họ cũng lưu ý rằng độ sáng màn hình ảnh hưởng nhiều đến việc tiêu thụ pin.

Mặc dù vậy, nhiều người vẫn báo cáo những lợi ích gia tăng từ việc sử dụng chế độ nền tối, bao gồm những người hay bị đau bụng, dễ bị đau nửa đầu và thường xuyên bị mỏi mắt. Người dùng mắc chứng sợ ánh sáng, dày sừng hoặc các tình trạng mắt tương tự đặc biệt nhạy cảm với ánh sáng cũng cho biết đã có những trải nghiệm tích cực.

Cho dù những tác dụng này chỉ đơn giản là do cảm giác hay điều kiện cá nhân, nhưng cũng chẳng mất gì nếu thử chế độ nền tối và tự xem liệu nó có phù hợp hay không.

Ai nên tránh sử dụng chế độ nền tối?

Thật không may, ngày càng có nhiều người mắc các vấn đề về mắt hiện tại cho biết họ gặp phải một số khó chịu khi sử dụng chế độ nền tối.

Mặc dù chế độ nền tối được cho là giúp người dùng đọc văn bản tốt hơn, nhưng nó không hoàn toàn phù hợp với tất cả mọi người. Ví dụ, người dùng mắc chứng loạn thị cho biết chữ trắng tạo cảm giác chảy ra nền tối, khiến văn bản khó đọc hơn.

Với suy nghĩ này, ngữ cảnh là yếu tố then chốt. Khi môi trường xung quanh màn hình thiếu ánh sáng có thể gây mỏi mắt vì độ tương phản quá sắc nét. Chế độ nền tối có thể vẫn hữu ích đối với những “con cú đêm” thích đọc sách từ màn hình tối, thay vì khi đèn được bật trở lại.

3 lựa chọn thay thế chế độ nền tối

Ngoài chế độ nền tối, đây là những mẹo khác mà bạn có thể làm theo để giữ cho đôi mắt của mình khỏe mạnh.

1. Khám phá các cài đặt khác

Không có một cài đặt nào hoàn hảo cho đôi mắt của tất cả mọi người. Mắt của mỗi người là khác nhau, nên rất khó để tạo ra một cài đặt chung phù hợp với tất cả mọi người. Rất may, chế độ nền tối chỉ là một trong nhiều tùy chọn đã xuất hiện trong thời gian gần đây.

Ngoài chế độ nền tối, còn có các chế độ ban đêm tự động, bộ lọc ánh sáng xanh, kích thước phông chữ và điều chỉnh độ sáng. Bạn cũng nên bổ sung các cài đặt trong thiết bị bằng ánh sáng bên ngoài để giảm độ tương phản của màn hình khi chiếu sáng.

2. Thực hiện các bài tập cho mắt

Mắt người có sáu cơ, giống như tất cả các loại cơ khác, chúng cần phải được tập thể dục một chút để khỏe mạnh. Bằng cách thực hiện các bài tập cho mắt, bạn không chỉ giữ cho cơ mắt khỏe mà còn nhớ được việc thực hiện hoạt động chớp mắt.

Vào năm 2018, BMJ Open Ophthalmology đã công bố một nghiên cứu trích dẫn rằng khô mắt do không chớp mắt đủ là nguyên nhân gây mỏi mắt nghiêm trọng hơn ánh sáng xanh. Để giúp giảm bớt các triệu chứng khô mắt, bạn cũng có thể mua thuốc nhỏ mắt để làm giảm tình trạng khô.

3. Quản lý thời gian sử dụng thiết bị

Dữ liệu ban đầu từ một nghiên cứu năm 2018 về Phát triển nhận thức não bộ ở tuổi vị thành niên cho thấy rằng thời gian sử dụng màn hình cao ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển não bộ của trẻ em. Trong nghiên cứu, những đứa trẻ dành hơn 7 giờ mỗi ngày nhìn vào màn hình có vỏ não mỏng đi - đây là vùng não chịu trách nhiệm về tư duy phản biện và suy luận.

Cuối cùng, bạn nên biết rằng mặc dù có thể điều chỉnh tất cả các cài đặt và thực hiện những bài tập chuyên biệt cho mắt, nhưng chúng chưa đủ. Thực sự không có giải pháp thay thế nào tốt hơn việc giảm thời gian sử dụng thiết bị mỗi ngày.

Bạn có hay sử dụng chế độ nền tối trên các ứng dụng hay không? Bạn cảm thấy thế nào sau khi sử dụng nó? Hãy chia sẻ cảm nhận của mình ở phần bình luận bên dưới nhé!