Vì sao 8GB VRAM đã “hết thời” với game PC vào năm 2025?

Trong bối cảnh giá bộ nhớ ngày càng leo thang, trong khi game thì ngày một nặng và phức tạp hơn, câu hỏi “VRAM trên card đồ họa quan trọng đến mức nào?” lại được đặt ra nhiều hơn bao giờ hết. Bao nhiêu là đủ? Tốc độ và băng thông có thực sự quan trọng không? Nếu bạn đang phân vân chọn GPU cho lần nâng cấp tiếp theo, thì đây là lúc cần nói chuyện nghiêm túc về VRAM.

VRAM GPU: giữa quan niệm phổ biến và thực tế

VRAM là nơi lưu trữ toàn bộ dữ liệu mà GPU cần để dựng nên từng khung hình bạn thấy trên màn hình. Từ texture, hình học của vật thể, dữ liệu khung hình cho đến rất nhiều loại thông tin khác đều nằm trong bộ nhớ này. Nếu VRAM không đủ chứa toàn bộ dữ liệu cần thiết, GPU buộc phải “mượn tạm” RAM hệ thống, và điều đó khiến hiệu năng sụt giảm nghiêm trọng, kéo theo FPS tụt thảm hại.

Tuy nhiên, dung lượng VRAM không phải là yếu tố duy nhất cần quan tâm. Tốc độ bộ nhớ và tổng băng thông cũng quan trọng không kém. Những card có bus nhớ rộng hơn và bộ nhớ nhanh hơn sẽ có băng thông lớn hơn, từ đó xử lý tốt hơn các game có streaming texture liên tục, hoặc chạy ở độ phân giải cao và tốc độ khung hình lớn – nơi lượng dữ liệu cần truyền mỗi giây tăng lên rất mạnh.

Game hiện đại thực sự sử dụng VRAM như thế nào?

Cách các game ngoài đời thực sử dụng VRAM, cũng như ảnh hưởng của nó đến hiệu năng và chất lượng hình ảnh, là một câu chuyện khá phức tạp. Lấy Cyberpunk 2077, cụ thể là bản mở rộng Phantom Liberty, làm ví dụ. Đây là tựa game tiếp tục đẩy giới hạn đồ họa đi xa hơn nữa. TechPowerUp đã dùng RTX 4090 với 24GB VRAM để đo mức sử dụng bộ nhớ ở nhiều thiết lập và độ phân giải khác nhau.

Ở thiết lập thấp nhất, độ phân giải 900p, game dùng khoảng 5,7GB VRAM. Khi chuyển lên 2160p với preset “very low”, con số này tăng lên hơn 7GB. Ở 1440p Ultra, mức sử dụng đã chạm ngưỡng 8GB – giới hạn quen thuộc của rất nhiều card tầm trung – với khoảng 7,9GB. Lên 4K Ultra, VRAM vượt mốc 9GB. Khi bật ray tracing, nhu cầu VRAM tăng vọt do phải xử lý thêm nhiều cấu trúc dữ liệu phức tạp; thậm chí ở 900p với “RT Ultra”, game đã ngốn gần 9,5GB VRAM.

Điều đáng nói là trong rất nhiều game hiện nay, tuỳ chọn “ultra textures” thực tế không mang lại khác biệt hình ảnh rõ ràng ở độ phân giải dưới 4K, và đôi khi ngay cả ở 4K cũng khó nhận ra. Dù vậy, mức tiêu thụ VRAM lại cao hơn đáng kể so với các thiết lập thấp hơn một hoặc hai bậc. Vì thế, chọn “high” hoặc “very high” texture thường là cách hiệu quả để giữ VRAM dưới ngưỡng cho phép mà gần như không phải đánh đổi chất lượng hình ảnh.

Mối lo thực sự xuất hiện khi có những game vượt quá 8GB VRAM ngay ở độ phân giải phổ thông như 1080p. Tom’s Hardware chỉ ra rằng Horizon: Forbidden West là một ví dụ điển hình. Một phần nguyên nhân đến từ việc game được phát triển ban đầu cho PlayStation 5, hệ máy có 16GB bộ nhớ hợp nhất. Điều này cho phép game linh hoạt sử dụng nhiều hơn 8GB VRAM – mức mà không ít GPU PC, thậm chí mạnh hơn phần cứng console, vẫn bị giới hạn.

Thậm chí, việc bật các tính năng như frame generation hay NVIDIA Reflex cũng có thể làm tăng gánh nặng VRAM, khá mỉa mai khi đây lại là những công nghệ sinh ra để hỗ trợ phần cứng yếu hơn.

Những ví dụ này cho thấy mỗi engine game và mỗi tựa game có cách quản lý VRAM, streaming tài nguyên và ưu tiên hiệu năng rất khác nhau. Vì vậy, không thể bàn về nhu cầu VRAM một cách tách rời khỏi những game bạn thực sự chơi. Dù vậy, có một điều gần như đã rõ ràng: thời của card 8GB đang dần đi đến hồi kết.

Khi thiếu VRAM ảnh hưởng đến hiệu năng

Việc thấy VRAM sử dụng cao không đồng nghĩa với việc bạn cần nhiều VRAM hơn. Cũng giống như RAM hệ thống, phần mềm hiện đại luôn cố gắng tận dụng tối đa tài nguyên sẵn có để làm mượt hiệu năng. VRAM dùng 50% hay 99% đều không tạo khác biệt rõ rệt. Vấn đề chỉ xuất hiện khi vượt quá 100%.

Khi đó, GPU phải liên tục trao đổi dữ liệu với RAM hệ thống, gây ra hiện tượng gián đoạn trong quá trình dựng hình. Hệ quả là FPS lên xuống thất thường, xuất hiện micro-stutter và cảm giác thiếu mượt mà rõ rệt. FPS trung bình có thể vẫn “ổn”, nhưng các chỉ số 1% low hay 0,1% low sẽ nói lên một câu chuyện hoàn toàn khác.

Một biểu hiện khác, tinh vi hơn, là việc game không tải đầy đủ texture cần thiết. Bạn có thể thấy các texture tạm thời hoặc chi tiết bị giảm chất lượng, trong khi hiệu năng không hề sụt giảm. Chỉ khi nhìn kỹ vào môi trường và vật thể trong game, vấn đề mới lộ rõ.

Làm gì khi GPU thiếu VRAM?

Vì không thể nâng cấp VRAM mà không đổi cả GPU (hoặc cả máy, với laptop), cách duy nhất để đối phó là điều chỉnh thiết lập đồ họa. Nhiều game hiện nay hiển thị mức sử dụng VRAM ngay trong phần cài đặt, giúp bạn tinh chỉnh từng tuỳ chọn sao cho phù hợp với giới hạn bộ nhớ.

Texture quality luôn là nơi dễ can thiệp nhất, bởi texture ở mức medium hoặc high thường đã rất đẹp trong điều kiện chơi thực tế. Các công nghệ upscale như DLSS cũng có thể giúp giảm nhẹ mức dùng VRAM do độ phân giải render thấp hơn, dù bản thân DLSS cũng có “dấu chân” VRAM riêng và không phải lúc nào giảm độ phân giải cũng mang lại hiệu quả rõ rệt.

Driver mới, bản vá game hoặc thậm chí mod từ cộng đồng cũng có thể tạo khác biệt lớn. Digital Foundry từng chỉ ra rằng một bản mod giải nén dữ liệu game ngay trên ổ cứng cho Monster Hunter Wilds đã cải thiện hiệu năng trên card 8GB một cách đáng kể. Nhà phát triển dường như ưu tiên dung lượng cài đặt nhỏ hơn thay vì hiệu năng, và việc giải nén dữ liệu ngoại tuyến thay vì trong lúc chơi đã thay đổi hoàn toàn trải nghiệm.

Cần bao nhiêu VRAM trong năm 2025?

Đưa ra một con số VRAM “chuẩn cho mọi trường hợp” là điều gần như bất khả thi, bởi nó phụ thuộc rất nhiều vào game bạn chơi, cách bạn chơi và kỳ vọng về chất lượng hình ảnh cũng như hiệu năng.

Dù vậy, vẫn có thể rút ra một vài nguyên tắc chung cho năm 2025 và tương lai gần. Ở 1080p, 8GB vẫn còn dùng được với phần lớn game hiện đại, nhưng 10–12GB sẽ thoải mái hơn nếu bạn muốn texture đẹp hơn hoặc bật ray tracing. Với 1440p, 12GB gần như đã trở thành mức “dễ thở”, còn dưới đó sẽ nhanh chóng cảm thấy chật chội khi bật RT hoặc dùng texture độ phân giải cao. Ở 4K, 16GB là mức rất nên có; thấp hơn nữa, bạn sẽ liên tục đụng trần bộ nhớ trừ khi hạ mạnh thiết lập đồ họa.

Ngoài dung lượng VRAM, bus nhớ cũng rất quan trọng. Với cùng tốc độ bộ nhớ, GPU dùng bus 256-bit thường phù hợp hơn cho 1080p và 1440p ở FPS cao, trong khi 512-bit sẽ lý tưởng cho 4K. Đây không phải quy tắc cứng nhắc, nhưng là dấu hiệu để bạn kiểm tra kỹ hiệu năng thực tế của card ở độ phân giải mình muốn chơi. Đừng mặc định rằng một card tầm thấp có 16GB VRAM sẽ chơi tốt 4K chỉ vì dung lượng bộ nhớ lớn.

Cuối cùng, trước khi mua game mới, bạn nên xem mức sử dụng VRAM thực tế của game đó ở thiết lập mong muốn. Nếu bạn vừa có PC vừa có console như PS5, đôi khi lựa chọn phiên bản console lại hợp lý hơn nếu bản PC “ngốn” VRAM quá mức so với cấu hình hiện tại.