Ứng dụng Google này đã bị lãng quên, nhưng hóa ra lại đi trước thời đại

“Nghĩa địa sản phẩm” của Google chưa bao giờ thiếu những ý tưởng hay dở lẫn lộn. Có những sản phẩm thất bại vì triển khai kém, có cái lại bị khai tử khi còn dang dở hoặc xuất hiện quá sớm so với thời điểm phù hợp. Google Wave là một ví dụ điển hình.

Khi chat, tài liệu và email hòa vào chung một không gian trực tuyến

Ngày nay, mọi người đã quen với việc cộng tác trực tuyến theo thời gian thực, nhưng vào thời điểm Google Wave ra mắt, việc nhập liệu, chỉnh sửa, nhúng nội dung và làm việc động cùng nhau trên một “canvas” duy nhất thực sự giống như tương lai vừa được mang tới.

Google Docs đã xuất hiện trước đó vài năm, nhưng phần lớn công việc nhóm vẫn xoay quanh các chuỗi email dài lê thê. Wave làm mờ ranh giới giữa công cụ tạo tài liệu và ứng dụng nhắn tin. Thú vị ở chỗ, tính năng Canvas trong Slack ngày nay gần như làm lại đúng những gì Wave đã làm từ năm 2009.

Dù Wave còn thô ráp, khiến người dùng bối rối về việc “wave” là gì và phải dùng sao cho đúng, nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, nhiều nhóm đã tìm ra những cách ứng dụng hữu ích. Thời kỳ Wave tồn tại được khoảng hai năm – mọi người đều háo hức với tiềm năng mà nó mang lại cả cho nhân viên và hoạt động giảng dạy.

Cộng tác theo từng ký tự

Google Docs (ra mắt năm 2006 sau khi Google mua lại Writely) cho phép nhìn thấy những thay đổi của người khác, nhưng chỉ cập nhật theo từng quãng thời gian vài giây. Nó giống một cơ chế tự động lưu hơn là cộng tác tức thì.

Wave thì khác hẳn. Dựa trên công nghệ Operational Transformation (OT) mà Google từng chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn năm 2009, Wave cho phép người dùng thấy chính xác từng thao tác của nhau mà gần như không có độ trễ. Công nghệ này cũng giúp xử lý bài toán nan giải: làm sao để tránh xung đột khi nhiều người chỉnh sửa cùng một nội dung.

Ngày nay, trải nghiệm đó đã trở thành tiêu chuẩn ở mọi nền tảng làm việc chung trên web – từ Google Workspace cho tới nhiều dịch vụ cộng tác khác. Người dùng thậm chí coi đó là điều hiển nhiên.

Bot, tiện ích mở rộng và tự động hóa

Wave được thiết kế để mở rộng và tùy chỉnh theo nhu cầu của từng nhóm. Nó hỗ trợ nhúng gadget, bot, tự động hóa, bình chọn, bản đồ và nhiều dạng nội dung động khác. Nếu nhìn vào Slack ngày nay – với hệ thống bot, app, integration – có thể thấy Wave đã gieo mầm cho xu hướng đó từ rất sớm.

Dù hơi hỗn loạn ở thời điểm đầu, Wave là một trong những ví dụ tiên phong cho khả năng mở rộng và tích hợp vào quy trình làm việc.

Giao thức mở mang tham vọng thay thế email

Không chỉ là công cụ cộng tác, Wave còn được định hướng trở thành nền tảng giao tiếp thế hệ mới. Nó sử dụng một giao thức mở, cho phép các máy chủ của bên thứ ba vận hành Wave theo mô hình liên kết (federated). Khó có thể tưởng tượng Google hiện tại lại muốn cung cấp dịch vụ theo cách này.

Tham vọng của Google là dùng Wave để thay thế email bằng một hệ thống liên lạc – cộng tác hiện đại và giàu tính tương tác. Nhưng đến nay, chưa có công nghệ nào thay thế được email, và có lẽ loài người sẽ còn dùng email rất lâu nữa.

Dấu ấn của mô hình liên kết vẫn còn tới ngày nay, thể hiện qua các nền tảng phi tập trung, ví dụ như Mastodon hay Bluesky.

Ý tưởng thất bại năm 2009 nhưng trở thành tiêu chuẩn hiện đại

Giao diện rối rắm, khó tiếp cận; nhiều người thường bỏ cuộc ngay từ khi mới thử. Thời đó Internet băng thông rộng vẫn chậm, còn việc nhìn mọi người cùng chỉnh sửa theo thời gian thực dễ gây quá tải thông tin.

Dù Wave sụp đổ, những yếu tố cốt lõi của nó – cộng tác thời gian thực, giao tiếp thống nhất, khả năng mở rộng, workspace dùng chung – hiện diện trong hầu hết các nền tảng làm việc ngày nay. Nhờ Internet nhanh hơn, máy tính khỏe hơn, và sự bổ sung của trí tuệ nhân tạo, tầm nhìn mà Wave đặt ra đã trở thành hiện thực… ngoại trừ email – vẫn sống dai như thường.