Tự học chụp ảnh - Độ mở

Tốc độ cửa trập điều khiển thời gian cảm biến bắt sáng, còn độ mở điều chỉnh lượng sáng đi qua ống kính vào cảm biến.

Sau khi học về tốc độ, bài này sẽ nói đến độ mở, một thông số không những thông dụng mà còn có ý nghĩa rất quan trọng trong nhiếp ảnh.

Tốc độ cửa trập điều khiển thời gian cảm biến bắt sáng, còn độ mở điều chỉnh lượng sáng đi qua ống kính vào cảm biến. Độ mở điều khiển lượng sáng bằng một "cửa sổ" trong ống kính dưới dạng bộ lọc hoặc các lá thép cơ học.

Yêu cầu chuẩn bị:

- Thiết bị: Bất kỳ máy ảnh số nào.

- Mục tiêu: Hiểu độ mở là gì, cách thức độ mở với tốc độ để điều hòa phơi sáng cho một bức ảnh.

- Thời gian: 15 phút.

Độ mở là gì?

Độ mở là kích thước "cửa sổ" mở rộng ra hay hẹp vào để điều chỉnh lượng ánh sáng vào cảm biến. Trong nhiếp ảnh, độ mở thường được ký hiệu bằng chữ "f" theo sau là số. Ví dụ: f/2.8, f/8 hay f/16.

Số sau chữ "f" chính là kích cỡ của độ mở "cửa sổ" nhưng được quy ước ngược, nghĩa là số càng nhỏ độ mở càng lớn, và số càng lớn độ mở càng nhỏ.

Độ mở lớn

Hình minh họa cho cơ chế độ mở bằng lá thép mở rộng. (Ảnh: Cnet).

Độ mở lớn được biểu thị bằng các số nhỏ, chẳng hạn f/2.8 hay f/3.5. Hầu hết các máy ảnh du lịch có độ mở tối đa là f/3.5, mặc dù hiện nay đã bắt đầu có những phiên bản tiên tiến hơn với độ mở có thể lên tới f/2 hay thậm chí là f/1.8.

Do độ mở lớn có thể cho lượng ánh sáng vào cảm biến nhiều hơn nên độ mở lớn thường được dùng trong những điều kiện thiếu sáng. Thêm vào đó, do lượng sáng vào cảm biến nhiều hơn nên cũng đồng nghĩa với việc tốc độ chụp có thể đẩy nhanh hơn, giúp ảnh không bị mờ do rung máy.

Độ mở hẹp

Hình này cho thấy độ mở đã được khép hẹp lại với số f lớn, chẳng hạn f/16. (Ảnh: Cnet).

Độ mở nhỏ thường được biểu thị bằng những số lớn sau chữ "f" như f/11, f/13 hay f/16 hoặc hơn. Hầu hết các máy ảnh du lịch có độ mở nhỏ nhất là f/11.

Nếu người chụp chụp ảnh trong những điều kiện ánh sáng mạnh (giữa trưa nắng), độ mở nhỏ giúp điều tiết lượng sáng hợp lý vào cảm biến, tránh ảnh bị cháy sáng. Trong trường hợp này, người chụp cũng có thể đẩy nhanh tốc độ để đạt hiệu quả tương tự.

Kính lọc ND và lá thép độ mở cơ học

Máy ảnh du lịch sử dụng hai cơ chế để điều tiết lượng ánh sáng đi qua ống kính vào cảm biến. Một trong số đó là sử dụng kính lọc ND (neutral density - trung tính) với một lớp kính có màu sậm hơn thông thường nhằm giảm lượng sáng đi vào cảm biến. Thêm vào đó, sử dụng kính ND không làm thay đổi giá trị độ mở. Vì thế, sử dụng kính lọc ND là giải pháp kinh tế hơn nên được sử dụng phổ biến hơn trong các máy ảnh du lịch.

Giá trị độ mở ở hình trên là f/3.3. (Ảnh: Cnet).

Những người chụp chuyên nghiệp thì chọn sử dụng cơ chế lá thép có thể đóng hay mở tùy theo người chụp điều chỉnh. Nhờ việc có thể tự chỉnh mà chế độ này có thể giúp người chụp trởi nên sáng tạo hơn

Tương tự như tốc độ cửa trập, thông số về độ mở được hiển thị ngay ở cạnh dưới màn hình LCD.

Có thể thay đổi độ mở trên máy du lịch được không?

Hầu hết các máy ảnh du lịch không cho phép thay đổi độ mở, tuy nhiên, người chụp vẫn có thể điều chỉnh độ mở gián tiếp qua thông số ISO.

Lưu ý: Hiện một số máy ảnh du lịch cao cấp (Canon G12, Lumix DMC-LX5...) đã được trang bị đầy đủ các tính năng và thông số chỉnh tay, bao gồm cả tốc độ cửa trập và độ mở.