Các nhà khoa học tiết lộ nguyên nhân khiến một mùi hương trở nên khó chịu

Mùi hương kích hoạt phản ứng cảm xúc mạnh mẽ thông qua các tế bào não chuyên biệt - phát hiện này có thể cải thiện sức khỏe giác quan của con người.

Bí ẩn cảm xúc đằng sau khứu giác

Hãy thử tưởng tượng bạn “lỡ tay” bỏ một món ăn được chế biến từ nước mắm vào lò vi sóng và hâm nóng, một mùi hương “nồng nàn” bao trùm gian bếp, thậm chí “ám” cả vào áo quần của bạn. Đó là một loại mùi ít người ưa thích, nếu không muốn nói là ghê sợ. Nhưng điều gì khiến não bộ gán nhãn một mùi hương là khó chịu?

Nghiên cứu mới từ Đại học Florida (UF Health) đã khám phá cách não bộ xác định khi nào một mùi bị ghét bỏ - thậm chí bị cự tuyệt mạnh mẽ. Như tác giả chính Sarah Sniffen, nghiên cứu sinh khoa học, diễn giải: "Làm thế nào mùi hương có thể tác động đến cảm xúc con người?".

Cơ chế gán giá trị cảm xúc cho mùi hương

Thế giới của chúng ta phụ thuộc vào sức mạnh khứu giác trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Giáo sư Dan Wesson, tác giả của nghiên cứu, giải thích: "Mùi hương tạo cảm xúc cực mạnh. Từ lâu, chúng ta đã biết khứu giác có khả năng kích hoạt phản ứng cảm xúc ngang bằng - nếu không muốn nói là vượt trội - so với hình ảnh, âm nhạc hay kích thích giác quan khác".

Tuy nhiên, cho đến nay, giới khoa học vẫn chưa rõ cách não kết nối vùng tạo phản ứng cảm xúc với vùng xử lý mùi.

Nhóm nghiên cứu tập trung vào hạch hạnh nhân (amygdala) - vùng não định hình phản ứng cảm xúc với tín hiệu giác quan. Trên thực tế, cả năm giác quan đều tương tác với amygdala, khứu giác có con đường tiếp cận trực tiếp hơn.

Đây là lý do các nhà khoa học khẳng định khứu giác là giác quan 'đa cảm' nhất. Mùi hương không chỉ đánh thức ký ức cảm xúc mạnh mẽ, mà trung tâm khứu giác còn kết nối mật thiết với trung tâm cảm xúc như amygdala.

Nghiên cứu trên chuột (có điểm tương đồng về hệ thần kinh với con người) đã phát hiện hai loại tế bào não di truyền khác nhau giúp phân loại mùi thành phản ứng cảm xúc tích cực hoặc tiêu cực. Điều bất ngờ: các tế bào này không cố định vai trò "tốt/xấu".

Giáo sư Wesson giải thích: " Cùng một tế bào có thể khiến mùi hương trở nên tích cực hoặc tiêu cực với bạn. Tất cả phụ thuộc vào vị trí tế bào chiếu đến trong não và cách nó tương tác với các cấu trúc não ".

Ứng dụng lâm sàng tiềm năng

Vì sao hiểu cách phân loại mùi lại quan trọc? Các nhà khoa học chỉ rõ: "Chúng ta liên tục hít thở, nghĩa là liên tục nhận tín hiệu khứu giác. Với người bình thường, điều này không ảnh hưởng đời sống. Nhưng với người có phản ứng giác quan thái quá - như bệnh nhân PTSD, lo âu hay tự kỷ - đây là yếu tố sống còn".

Phát hiện này mở đường cho các ứng dụng lâm sàng:

• Điều chỉnh phản ứng cảm xúc thái quá: Như bệnh nhân ghét/sợ mùi bệnh viện
• Phát triển thuốc ức chế đường dẫn thần kinh giúp vượt qua phản ứng căng thẳng
• Kích hoạt đường dẫn cảm xúc phục hồi cảm giác thích thú ở bệnh nhân mất khẩu vị do bệnh tật

Cảm xúc quyết định chất lượng sống. Hiểu rõ cách môi trường tác động đến cảm xúc giúp chúng ta trở nên hạnh phúc và khỏe mạnh hơn. Nghiên cứu không chỉ giải mã bí ẩn khứu giác mà còn mở ra cánh cửa chữa lành cảm xúc thông qua giác quan đặc biệt nhất của con người.