Kỳ lạ công ty "tỷ đô" không có... sếp

Có quy mô gần 4 tỷ USD với đội ngũ nhân sự tới 400 người nhưng nhà phát triển trò chơi điện tử Valve lại không hề có đội ngũ lãnh đạo. Mọi khoản thưởng hay quyết định tuyển dụng, sa thải đều được dựa trên quy chế đồng thuận.

Thoạt nghe nhiều người sẽ tưởng đây là chuyện đùa nhưng nó hoàn toàn có thật. Trong một cuộc phỏng vấn với báo giới hồi cuối tháng trước, cựu kinh tế gia của Valve, ông Yanis Varoufakis đã miêu tả về mô hình “quản trị phẳng” tại công ty có trụ sở tại Seattle, Mỹ với trị giá gần 4 tỷ USD này.

Các nhân viên của Valve có thể tự chọn cộng sự

“Điều thú vị nhất trong đời sống của Valve đó là hoàn toàn không có ai là sếp”, Varoufakis, một nhà kinh tế học tại đại học Athens cho biết. “Công ty không hề có một hệ thống cấp bậc rõ ràng nào. Nó vận hành dựa trên thứ mà nhiều thành viên công ty miêu tả cho tôi là những nguyên tắc của một chủ nghĩa công đoàn vô chính phủ. Chính xác nó là sự liên kết tự nhiên giữa những người làm việc với nhau”.

Chủ nghĩa công đoàn vô chính phủ (anarcho-syndicalism) là một lý thuyết kinh tế học bắt nguồn từ đầu thế kỷ 19 bao gồm một dạng chính quyền trong đó những nhóm lao động tự tổ chức làm việc cùng nhau để trực tiếp đạt được các mục tiêu.

Tại Valve, điều này được thể hiện ở chỗ, sau khi được tuyển dụng bởi một ủy ban do các thành viên công ty tự hình thành, nhân viên mới có thể tự do gia nhập và tự do luân chuyển tới bất kỳ bộ phận nào trong số vô vàn dự án của công ty. Trong khi tại Google, nhân viên của “gã khổng lồ” tìm kiếm này có 20% thời gian tự do thì ở Valve, tỷ lệ này là 100%.

Điên rồ hay sáng tạo?

“Sự luân chuyển bên trong doanh nghiệp là một tài sản lớn và mọi người đều công nhận điều đó”, Varoufakis khẳng định. “Bàn làm việc của mọi người đều có bánh xe và họ chỉ cần rút một hoặc hai phích cắm là có thể chuyển từ nhóm này sang làm cho nhóm khác”.

Văn phòng của Valve có thiết kế rất đẹp

Nhà kinh tế học này cũng cho biết việc tuyển dụng hay sa thải có thể bắt nguồn từ những thứ đơn giản nhất như một cuộc trò chuyện giữa hai nhân viên trong hội trường. Còn chuyện tiền thưởng, dù có lên tới 10 lần lương cơ bản của mỗi người, đều tùy thuộc vào sự xem xét của chính những người cùng địa vị.

Ai đó có thể cho rằng mô hình tổ chức này có thể dẫn tới những sự lạm dụng, nhưng với Varoufakis, ông chưa từng thấy có vấn đề gì thực sự lớn với công ty này. “Điều quan trọng mọi người cần phải hiểu đó là những doanh nghiệp tự sinh như vậy phụ thuộc lớn vào các cá nhân, những người thực sự tin vào các chuẩn mực xã hội điều chỉnh sự tồn tại của họ”, ông Varoufakis nói tiếp.

“Xét về bản chất, tại đó không có những người cố tạo ra một màn khói mờ ảo, che đậy sự thật rằng họ không thực sự giỏi công việc họ làm. Tất cả những người tại đó đều được tuyển lựa kỹ lưỡng để thực sự là người xuất sắc trong lĩnh vực của họ”.

Valve được thành lập năm 1996 bởi các cựu nhân viên phát triển phần mềm của Microsoft là Gabe Newell và Mike Harrington. Và kể từ đó đến nay nhân viên công ty chưa một ngày có “sếp”. Hiện doanh thu lớn nhất của Valve đến từ nền tảng Steam, một dịch vụ trực tuyến tương tự như iTunes toàn cầu dành cho các trò chơi điện tử.

Theo Varoufakis, 70% các trò chơi điện tử trên thế giới được bán qua Steam với khoảng 55 triệu người dùng. Doanh thu mỗi năm của dịch vụ này vào khoảng 1 tỷ USD.