Lịch sử những thất bại: Vì sao Microsoft mãi không giỏi làm phần cứng?

Steve Jobs từng trích dẫn câu nói nổi tiếng của Alan Kay:

“Những người thật sự nghiêm túc với phần mềm thì nên tự tạo ra phần cứng của riêng mình.”

Có thể nói, đế chế Apple được xây dựng dựa trên chính triết lý đó — và thành công rực rỡ.

Nhưng khi Microsoft (khi ấy còn mang tên Microcomputer Software) cố gắng noi theo lời khuyên của Steve Jobs, mọi nỗ lực gần như đều kết thúc trong thất bại. Dù sở hữu tiềm lực tài chính khổng lồ, Bill Gates và các đời CEO kế nhiệm vẫn liên tục vấp ngã trong lĩnh vực phần cứng — và khó hiểu hơn nữa là họ vẫn tiếp tục thử lại.

Ám ảnh mang tên “phần cứng” của Microsoft

Nguyên nhân sâu xa có lẽ xuất phát từ việc Microsoft luôn muốn tái hiện thành công của Apple — hãng đã chứng minh sức mạnh của việc kiểm soát chặt chẽ cả phần cứng lẫn phần mềm qua những sản phẩm biểu tượng như iPod, iPad hay iPhone.

Tuy nhiên, Microsoft lại muốn “cả hai”: vừa sản xuất phần mềm lẫn phần cứng, vừa duy trì tính mở — yếu tố từng giúp hệ sinh thái PC tương thích IBM của họ thống trị thế giới.
Chính vì thế mà người dùng từng chứng kiến những sản phẩm nửa vời, như Windows Phone (phụ thuộc vào nhà sản xuất thứ ba), hay Surface (vốn chỉ là “bản demo” cho khái niệm laptop lai tablet).

Khác với Sony hay Apple — những công ty tạo ra sản phẩm hoàn thiện cho người tiêu dùng cuối, Microsoft lại thường tung ra thiết bị giống nguyên mẫu thử nghiệm hơn là hàng thương mại. Và đáng nói, chúng thật sự được bán ra, chỉ để ế dài trên kệ.

Dấu mốc của những sản phẩm “chết yểu”

Danh sách các thiết bị thất bại của Microsoft có thể sánh ngang “nghĩa địa Google”.

• Zune – kẻ đến sau iPod và không biết vì sao mình tồn tại.
• Kin – điện thoại “mạng xã hội” ra mắt khi chưa có mạng xã hội nào được tích hợp.
• Surface RT – máy tính bảng Windows không chạy nổi ứng dụng Windows.
  Microsoft Band – vòng đeo tay thông minh… chẳng đủ thông minh để cạnh tranh.

Microsoft đã thử gần như mọi danh mục sản phẩm, nhưng hiếm khi theo đuổi đến cùng. Nếu Apple từng bỏ cuộc sau thất bại của Newton, có lẽ sẽ chẳng bao giờ có iPad ngày nay.

Đến thời Surface, mọi thứ có vẻ khá khẩm hơn một chút — nhưng phần lớn là nhờ sự tiến bộ của chip x86 tiết kiệm điện, chứ không phải vì Microsoft đã làm tốt hơn.

Công thức thất bại của hãng vẫn không thay đổi: ra mắt hoành tráng, người dùng bối rối, rồi âm thầm khai tử. Cứ như thể Microsoft chỉ có khả năng tập trung trong... hai quý tài chính.

Xbox – thành công bị đánh rơi

Trường hợp tiêu biểu nhất chính là Xbox. Không phải vì dự án này thất bại ngay từ đầu, mà bởi Microsoft đã có cơ hội thống trị thị trường – rồi tự tay đánh mất tất cả.

Chiếc Xbox đầu tiên là một ý tưởng tuyệt vời: lấy lõi Windows, tận dụng API DirectX, rồi “đóng gói” thành máy chơi game dựa trên linh kiện PC phổ thông. Điều đó khiến việc phát triển game trở nên dễ dàng, và việc tích hợp ổ cứng giúp mở rộng khả năng lưu trữ.

Xbox 360 tiếp nối thành công, dù phải triệu hồi hàng loạt vì lỗi phần cứng. Nhờ mức giá hợp lý và nền tảng phát triển dễ tiếp cận hơn so với PlayStation 3, Xbox 360 từng vượt mặt Sony trong phần lớn thế hệ máy.

Thế nhưng, khi bước sang thế hệ kế tiếp, Microsoft lại tự bắn vào chân mình. Các quyết định như tập trung vào tính năng TV, bắt buộc kèm Kinect, và đưa ra chính sách DRM trực tuyến khắt khe đã khiến cộng đồng phản ứng dữ dội. Sony chỉ việc “nhảy vào” đúng lúc, và Xbox sụp đổ ngay sau đó.

Hậu quả kéo dài đến tận hôm nay: PlayStation 5 vẫn bán chạy vượt xa Xbox Series, dù cấu hình phần cứng tương đương.

Những lần “tái khởi động” vô tận

Dường như Microsoft chẳng bao giờ rút kinh nghiệm. Vòng lặp “thất bại – làm lại – thất bại” vẫn tiếp diễn với Copilot, phím Copilot mới trên Surface, hay thiết bị Xbox Ally được ra mắt nửa vời cùng phần mềm lỗi thời.

Công bằng mà nói, Microsoft không phải kém toàn tập về phần cứng. Hãng từng tạo ra bàn phím, chuột Intellimouse, và tay cầm Xbox – tất cả đều là thiết kế mẫu mực.

Nhưng ngoài những phụ kiện ấy, gần như mọi dự án khác của Microsoft đều chung số phận – bị xóa tên trong lịch sử công nghệ.