Microsoft mở mã nguồn 6502 BASIC sau gần 50 năm – Ngôn ngữ huyền thoại hồi sinh

Microsoft vừa chính thức công bố mở mã nguồn một trong những sản phẩm lâu đời nhất của mình: 6502 BASIC. Mã nguồn của Microsoft BASIC phiên bản 1.1 dành cho bộ vi xử lý 6502 hiện đã được đăng tải trên GitHub của Microsoft, với tổng cộng 6.955 dòng code.

6502 BASIC được xem là một trong những phần mềm mang tính lịch sử của Microsoft ở thời kỳ đầu của máy tính cá nhân, thậm chí còn ra đời trước cả MS-DOS và Windows – những nền tảng đã làm nên tên tuổi của hãng sau này.

Trước đây, Microsoft từng mở mã nguồn cho GW-BASIC (ra mắt năm 1983). Tuy nhiên, với 6502 BASIC, trong nhiều năm chỉ có các bản rời rạc, không chính thức xuất hiện trên những trang web retro-computing hoặc được lưu giữ trong bảo tàng.

6502 BASIC được phát triển cho bộ vi xử lý MOS Technology 6502 (8-bit), dựa trên trình thông dịch BASIC-80 mà Microsoft viết cho Intel 8080. Ngôn ngữ này hỗ trợ đầy đủ các tính năng: số thực dấu chấm động, mảng, xử lý chuỗi, và các thao tác nhập/xuất.

Điểm đặc biệt là 6502 BASIC đã đưa hàng triệu người tiếp cận máy tính cá nhân, trở thành chuẩn mực mặc định trong nhiều năm. Các mẫu thiết kế và quy ước của nó cũng ảnh hưởng lớn đến ngôn ngữ lập trình và công cụ phát triển sau này.

Năm 1976, Bill Gates và Ric Weiland hoàn tất bản port 6502 BASIC, sau đó bán bản quyền cho Commodore với giá 25.000 USD vào năm 1977. Thỏa thuận này mở đường cho Commodore BASIC trên các máy tính 8-bit như PET, VIC-20 và Commodore 64. 6502 BASIC cũng được Apple đưa vào Apple II dưới tên gọi Applesoft BASIC.

Microsoft cho biết bản mở nguồn lần này có cả bản vá bộ gom rác (garbage collector) do kỹ sư John Feagans của Commodore và Bill Gates cùng thực hiện năm 1978. Ngoài ra, còn có một “easter egg” của Bill Gates được ẩn trong các nhãn STORDO và STORD0 – chi tiết này từng được ông xác nhận vào năm 2010.

Trong lịch sử, 6502 BASIC từng vận hành trên nhiều phần cứng, từ Atari 2600 đến Nintendo Entertainment System (NES). Việc mở mã nguồn lần này hứa hẹn sẽ thu hút sự quan tâm của giới đam mê công nghệ retro, các nhà sưu tầm và cả lập trình viên muốn thử nghiệm lại trên phần cứng hiện đại, trong bối cảnh xu hướng retro-computing và giả lập FPGA đang ngày càng nở rộ.