Đừng mua SSD 1TB nữa: Bạn đang lãng phí tiền mà không hay biết

SSD 1TB không phải lựa chọn tệ, nhưng với phần lớn người dùng hiện nay, dung lượng này không còn phù hợp nữa. Có nhiều lý do để bỏ qua mức 1TB và nâng cấp thẳng lên 2TB, trừ một vài trường hợp đặc biệt mà 1TB vẫn hợp lý.

SSD đầy nhanh hơn bạn nghĩ

Giả sử người dùng vừa mua một ổ SSD 1TB. Nghe có vẻ nhiều, nhưng thực tế bạn không hề có đủ 1 terabyte để sử dụng.

Nhà sản xuất tính 1TB theo đơn vị thập phân (1 nghìn tỷ byte), còn hệ điều hành lại hiển thị theo đơn vị nhị phân, nên dung lượng thực tế chỉ còn khoảng 931GB sau khi định dạng. Chưa dừng lại ở đó, SSD còn tự giữ lại khoảng 7% cho overprovisioning – không gian dành riêng cho các tác vụ nội bộ như giảm write amplification, thu gom rác (garbage collection), thay block lỗi và một loạt hoạt động nền khác.

Về lý thuyết đã vậy, nhưng phần sử dụng thực tế còn giảm tiếp. Việc lấp đầy SSD đến 80–90% dung lượng có thể khiến hiệu năng giảm đáng kể. Khi ổ gần đầy, SSD phải làm việc nhiều hơn: sao chép dữ liệu hợp lệ sang block mới, xóa block cũ rồi mới ghi vào — quy trình này tạo ra write amplification và khiến máy chậm rõ rệt.

Thông thường, người dùng nên giữ trống khoảng 10–20% dung lượng để SSD hoạt động ổn định hơn. Điều này khiến dung lượng 931GB thực tế bị kéo xuống còn khoảng 740GB nếu giữ mức an toàn 80%.

Chỉ riêng hệ điều hành, driver, cập nhật và phần mềm tiện ích cũng có thể “ngốn” 50–100GB theo thời gian. Khi đó, dung lượng trống chỉ còn lại khoảng 650GB — và sẽ tiếp tục thu hẹp nhanh chóng khi cài thêm game hoặc xử lý các file nặng như video.

Trong thời đại game AAA vượt 100GB, phần mềm ngày càng phình to, SSD 1TB bị lấp đầy nhanh hơn người dùng tưởng rất nhiều.

Xét về giá trị, SSD 2TB mới đáng chọn

SSD 2TB đương nhiên đắt hơn SSD 1TB, nhưng giá trị trên mỗi terabyte lại tốt hơn hẳn.

SSD PCIe 4.0 loại 1TB có giá từ 90 đến 150 USD. Trong khi đó, SSD 2TB chỉ từ 130 đến 150 USD — tức tính ra mỗi terabyte rẻ hơn, ngay cả với những mẫu cao cấp.

Lên tới 4TB thì đắt thật, nhưng tính theo đơn vị lưu trữ, mức này vẫn rẻ hơn so với 1TB. Một số SSD 4TB PCIe 4.0 chỉ khoảng 279 USD, tương đương 70 USD mỗi TB, rẻ hơn rất nhiều so với dung lượng thấp.

Có nên mua SSD lớn (từ 4TB trở lên)?

Về tính kinh tế, SSD lớn rất đáng tiền. Nhưng với số đông, 4TB là hơi quá đà – giống như mua GPU xịn rồi lại không tận dụng hết.

SSD lớn có tuổi thọ cao hơn nhờ chỉ số TBW (terabytes written) tăng theo dung lượng. Ví dụ: Samsung 990 Pro bản 1TB có TBW 600, còn bản 2TB là 1.200. Con số này rất lớn, và hầu hết người dùng không bao giờ chạm tới giới hạn TBW trước khi thay SSD vì lý do khác.

Tuy vậy, một số nhóm vẫn nên chọn SSD lớn: người làm nội dung, xử lý file nặng, dựng phim, hoặc khối lượng công việc liên tục. Dù vậy, đôi khi họ vẫn nên có một ổ riêng cho lưu trữ hoặc dựng hẳn NAS để tối ưu chi phí.

Khi nào SSD 1TB vẫn hợp lý?

Nếu chưa muốn lên 2TB, 1TB vẫn còn đất dụng võ trong vài trường hợp:

• Người dùng chỉ lướt web, xem phim, làm việc văn phòng — nhu cầu nhẹ, không cài nhiều ứng dụng.
• Laptop mỏng nhẹ thường chỉ trang bị dưới 1TB, và chúng vốn không dùng để chơi game nặng.
• Khi dùng SSD 1TB làm ổ chứa Windows và ứng dụng, còn dữ liệu nằm ở ổ phụ.
• Khi ngân sách hạn chế và nâng cấp 2TB khiến phải cắt giảm linh kiện khác quan trọng hơn.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng giá SSD có thể tăng theo thời gian. Mua bây giờ có khi rẻ hơn vài tháng nữa.

Chọn dung lượng SSD như thế nào cho đúng?

Khi mua SSD, người dùng nên nghĩ xa hơn là chỉ nhìn vào tốc độ ghi/đọc. Với đa số người dùng, dung lượng quan trọng hơn tốc độ, trừ khi phải xử lý file lớn thường xuyên.

Game thủ nên ưu tiên ít nhất 2TB, vì game AAA ngày nay nhanh chóng vượt 100GB. Thêm bản vá, DLC và mod, dung lượng sẽ tăng không phanh. Nếu phần lớn dữ liệu là phần mềm, nên đầu tư SSD lớn làm ổ hệ thống để mọi thứ chạy mượt. Ngược lại, nếu chỉ lưu file, có thể dùng SSD chính nhỏ hơn và ổ phụ lớn để chứa dữ liệu.