Nhiều mô hình AI tiên tiến vượt trội con người về trí tuệ cảm xúc, mở ra hướng đi mới trong giáo dục và huấn luyện

Trí tuệ nhân tạo (AI) hiện đại liên tục khiến chúng ta kinh ngạc với khả năng vượt xa mong đợi, đặc biệt là các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM). Những "gã khổng lồ" công nghệ như OpenAI, DeepSeek, Google hay Meta đang tập trung phát triển hàng loạt mô hình AI hiệu quả hơn, mở rộng tiềm năng ứng dụng vào những nhiệm vụ thường ngày. Trong bối cảnh đó, một nghiên cứu gần đây đã đánh giá khả năng xử lý cảm xúc của AI — và kết quả gây bất ngờ: AI thể hiện trí tuệ cảm xúc (EI) vượt trội con người.

AI Hiểu Cảm Xúc Tốt Hơn Con Người

Nhóm nghiên cứu từ Đại học Geneva và Đại học Bern (Thụy Sĩ) đã công bố phát hiện đột phá trên tạp chí Communications Psychology . Nghiên cứu so sánh 6 LLM hàng đầu — bao gồm ChatGPT-4, Gemini 1.5 Flash, Claude 3.5 Haiku, Copilot 365 và DeepSeek V3 — với con người qua 5 bài kiểm tra EI chuẩn hóa (gồm một loạt các câu hỏi trắc nghiệm được thiết kế nhằm mục đích đánh giá trí tuệ cảm xúc của bạn), đánh giá dựa trên những khía cạnh sau:

1. Khả năng hiểu cảm xúc
2. Điều chỉnh cảm xúc
3. Quản lý cảm xúc

Các tình huống thử nghiệm được thiết kế sát thực, chứa đựng yếu tố cảm xúc phức tạp. Kết quả cho thấy: Tất cả mô hình AI đều vượt trội hơn hẳn người tham gia trong việc phân tích và phản hồi dựa trên ngữ cảnh cảm xúc.

Để kiểm chứng độ tin cậy, nhóm nghiên cứu yêu cầu ChatGPT-4 tự tạo các kịch bản EI mới. Những kịch bản này sau đó được đánh giá bởi người tham gia — và kết quả vẫn giữ nguyên: AI duy trì khả năng hiểu và lập luận về cảm xúc ở mức cao.

Giáo sư Marcello Mortillaro (thành viên nhóm nghiên cứu) nhận định:

Các LLM không chỉ chọn đáp án tối ưu từ các lựa chọn có sẵn, mà còn tạo ra kịch bản mới phù hợp với ngữ cảnh. Điều này củng cố giả thuyết rằng LLM như ChatGPT sở hữu kiến thức về cảm xúc và có khả năng suy luận dựa trên cảm xúc .

Phát hiện này mở ra cánh cửa ứng dụng AI trong các lĩnh vực đòi hỏi sự tinh tế về cảm xúc, vốn trước đây được cho là “độc quyền” của con người:

• Huấn luyện (coaching): AI có thể đưa ra phản hồi mang tính xây dựng, giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp.
• Giáo dục: Hỗ trợ điều chỉnh phương pháp dạy học dựa trên trạng thái cảm xúc của học sinh.
• Quản lý xung đột: Phân tích mâu thuẫn và đề xuất giải pháp hòa giải.

Dù kết quả ấn tượng, các chuyên gia lưu ý: Khả năng cảm nhận cảm xúc thực sự của AI vẫn là câu hỏi mở. Việc AI vượt qua bài kiểm tra không đồng nghĩa với việc chúng "cảm nhận" được cảm xúc như con người. Tuy nhiên, nghiên cứu khẳng định: AI đang tiến gần hơn đến việc mô phỏng sự thấu hiểu cảm xúc — yếu tố then chốt trong tương tác giữa người và máy.