Chiêm ngưỡng "khuôn mặt đáng sợ" của Mặt Trời qua thiết bị thiên văn cực hiện đại

Mặt Trời – nguồn sống của Trái Đất – cũng có thể trở nên cực kỳ đáng sợ. Bức ảnh đầu tiên chụp bằng hệ thống Visible Tunable Filter (VTF) mới lắp đặt tại cụm Kính viễn vọng Mặt Trời Daniel K. Inouye đã tiết lộ bề mặt Mặt Trời với độ chi tiết chưa từng có, hé lộ những vết đen trông như cảnh tượng trong phim kinh dị.

Công nghệ đột phá của VTF
VTF là một máy quang phổ phân cực hình ảnh (imaging spectro-polarimeter), chụp ảnh Mặt Trời ở từng bước sóng cụ thể. Khác với camera thông thường (ghi lại nhiều bước sóng cùng lúc), VTF điều chỉnh chính xác từng bước sóng với độ chênh lệch chỉ một phần tỷ mét, sau đó kết hợp hàng trăm ảnh chụp trong vài giây để tạo hình ảnh 3D bề mặt Mặt Trời.

Bức ảnh này là kết quả từ quá trình thử nghiệm của VTF – trước khi đi vào vận hành chính thức trong năm 2025 này. Tiên sĩ Stacey Sueoka đến từ Đài quan sát Mặt Trời Quốc gia Hoa Kỳ (NSO), thành viên nhóm nghiên cứu, chia sẻ:

Khi thấy những bước quang phổ đầu tiên, tôi vô cùng xúc động. Đây là điều mà không thiết bị nào khác trên kính viễn vọng này làm được. Thành quả này đến từ hàng tháng chỉnh đồng bộ quang học, kiểm tra và làm việc nhóm. Dù mới lắp một bộ lọc etalon, tiềm năng của VTF đã rõ ràng. Đây mới chỉ là khởi đầu!

Nổi bật trong hình ảnh là một cụm vết đen Mặt Trời được chú thích với kích thước tương đương nước Mỹ. Những vết đen này liên quan đến hoạt động của Mặt Trời, thường dẫn đến hiện tượng bùng nổ mặt trời (solar flare) hoặc phóng khối lượng vành nhật hoa (CME) – những đợt phóng đại lượng plasma mạnh đến mức có thể ảnh hưởng trực tiếp đến Trái Đất.

Khi plasma từ Mặt Trời tương tác với khí quyển Trái Đất (hiện tượng "thời tiết không gian"), nó tạo ra cực quang rực rỡ nhưng cũng gây nhiễu sóng vô tuyến, làm hỏng vệ tinh và lưới điện.

Các thiết bị như VTF giúp giới khoa học hiểu sâu hơn về hoạt động của Mặt Trời và cơ chế gây ra thời tiết không gian, từ đó nâng cao khả năng dự báo sớm các sự kiện có thể đe dọa hạ tầng công nghệ toàn cầu.

Hình ảnh này không chỉ là thành tựu kỹ thuật, mà còn mở ra chương mới trong hành trình giải mã bí ẩn của ngôi sao gần nhất chúng ta.