Dưới đây là công thức tính số số hạng, tính tổng số số hạng, tính số cuối cách đều, số đầu cách đều trong dãy số tự nhiên theo quy luật, mời các bạn tham khảo.
Bài toán về dãy số cách đều
A. Tính số số hạng của một dãy số
Ta có công thức:
Số các số hạng của dãy = Số khoảng cách + 1
Nếu dãy số có quy luật cách đều nghĩa là mỗi số hạng đứng sau bằng số hạng liền trước cộng với số không đổi d thì:
Số các số hạng của dãy = (Số hạng lớn nhất – Số hạng nhỏ nhất) : d + 1
Ví dụ Cho dãy số 1, 3, 5, 7, 9, …, 2007. Hãy tìm số số hạng của dãy số đó.
Lời giải
Quy luật của dãy số: số liền sau hơn số liền trước 2 đơn vị → d = 2
Số các số hạng của dãy số bằng: (2007 - 1) : 2 + 1 = 1004 số.
Đáp số 1004 số
Ví dụ: Dãy số dưới dãy có bao nhiêu số hạng 11, 14, 17, 20, … , 92, 95, 98, 101?
Lời giải
Quy luật của dãy số: số liền sau hơn số liền trước 3 đơn vị → d = 3
Số số hạng của dãy số = (101 – 11) : 3 + 1 = 31 số.
Đáp số: 31 số
B. Công thức tính tổng số số hạng
Tính tổng số các số hạng
Để tính tổng của một dãy số có quy luật cách đều, ta thực hiện theo 2 bước sau:
Bước 1: Tính số số hạng có trong dãy
Số số hạng của dãy số = (số hạng lớn nhất trong dãy – số hạng bé nhất trong dãy) : khoảng cách giữa hai số hạng liên tiếp trong dãy + 1
Bước 2: Tính tổng của dãy số cách đều
Tổng của dãy số = (số hạng lớn nhất trong dãy + số hạng bé nhất trong dãy) x số số hạng của dãy số : 2
Công thức tính trung bình cộng
Trung bình cộng = (tổng của các số) : (số các số hạng)
Ví dụ: Cho dãy số 2, 5, 8, 11, 14, 17, 20, 23, 26. Biết dãy số cách đều nhau 3 đơn vị, có 9 số hạng, số hạng đầu là 2 và số hạng cuối bằng 26. Tính trung bình cộng của dãy số.
Lời giải
Áp dụng công thức tính tổng dãy số cách đều ở trên ta có:
Tổng = (2 + 26) x 9 : 2 = 126
Số cuối = 2 + 3 x (9 – 1) = 26
Số đầu = 26 – 3 x (9 – 1) = 2
Số số hạng = (26 – 2) : 3 + 1 = 9
Trung bình cộng = (2 + 5 + 8 + 11 + 14 + 17 + 20 + 23 + 26) : 9 = ( 2 + 26) : 2 = 14
Đáp số: 14
Ví dụ: Tính tổng:
A = 1 + 2 + 3 + 4 + ........................... + 2014.
Lời giải:
Số số hạng của dãy số trên là:
(2014 – 1) : 1 + 1 = 2014 (số hạng)
Vậy tổng số số hạng của dãy số là:
(2014 + 1) x 2014 : 2 = 2029105
Đáp số: 2029105
Ví dụ: Tính tổng các số trong dãy số: 2, 5, 8, 11, …, 296.
Lời giải
Quy luật của dãy số: số liền sau hơn số liền trước 3 đơn vị → d = 3
Số số hạng của dãy số = (296 – 2) : 3 + 1 = 99 số
Tổng của dãy số = (296 + 2) x 99 : 2 = 14751
Đáp số: 14751
Ví dụ: Tính tổng dãy số chẵn từ 1 đến 100.
Lời giải
Quy luật của dãy số: số liền sau hơn số liền trước 2 đơn vị → d = 3
Số số hạng của dãy số từ 2 đến 100 = (100 - 2) : 2 + 1 = 50 số
Tổng của dãy số từ 2 đếm 100 = (100 + 2) x 50 : 2 = 2550
Đáp số: 2550
Ví dụ: Tính tổng các số từ 1 đến 999
Lời giải
Quy luật của dãy số: số liền sau hơn số liền trước 1 đơn vị → d = 1
Số số hạng của dãy số = (999 - 1) : 1 + 1 = 999 số
Tổng của dãy số = (999 + 1) x 999 : 2 = 499500
Đáp số: 499500
B. Công thức tìm số hạng thứ n của dãy số theo quy luật
Công thức tìm số hạng cuối cùng của dãy số cách đều
Tìm số cuối dãy = Số đầu + tổng khoảng cách
Công thức tìm số hạng đầu tiên của dãy số cách đều
Tìm số đầu dãy = Số cuối – tổng khoảng cách
Trong đó:
Tổng khoảng cách = khoảng cách x (n – 1)
Chú ý: Hai số liên tiếp nhau có 1 khoảng cách.
Suy ra số khoảng cách giữa n số trong dãy số là n – 1
Ví dụ: Cho dãy số: 1, 3, 5, 7, … Hỏi số hạng thứ 20 của dãy là số nào?
Lời giải
Dãy đã cho là dãy số lẻ nên các số liên tiếp trong dãy cách nhau 1 khoảng cách là 2 đơn vị.
20 số hạng thì có số khoảng cách là : 20 – 1 = 19 (khoảng cách)
19 số có số đơn vị là:
19 x 2 = 38 (đơn vị)
Số cuối cùng là:
1 + 38 = 39
Đáp số: Số hạng thứ 20 của dãy là 39
Ví dụ: Tìm số hạng đầu tiên của dãy số: …, 24, 27, 30. Biết rằng dãy số có 10 số hạng.
Lời giải
10 số hạng thì có số khoảng cách là:
10 – 1 = 9 (khoảng cách)
Tổng khoảng cách là:
3 x 9 = 27
Số hạng đầu tiên của dãy là:
30 – 27 = 3
Đáp số: 3
Ví dụ: Tìm số hạng thứ 300 của dãy: 1; 3; 7; 13; 21; 31; …
Lời giải
Tìm quy luật của dãy số:
Số thứ nhất: 1 = 1 + 0 x 1
Số thứ hai: 3 = 1 + 1 x 2
Số thứ ba: 7 = 1 + 2 x 3
Số thứ tư: 13 = 1 + 3 x 4
Số thứ năm: 21 = 1 + 4 x 5
Số thứ sáu: 31 = 1 + 5 x 6 …
Kết luận quy luật dãy số: Mỗi số đều bằng tổng của 1 với tích của số thứ tự của nó nhân với số liền trước số thứ tự của nó.
Số hạng thứ 300 của dãy là:
1 + 300 x 299 = 89 701
Đáp số: 89 701
Ví dụ: Viết 50 số lẻ, số cuối cùng là 2017. Tìm số đầu tiên?
Lời giải
Quy luật: 2 số lẻ liên tiếp hơn kém nhau 2 đơn vị
50 số lẻ có số khoảng cách là:
50 – 1 = 49 (khoảng cách)
49 khoảng cách có số đơn vị là:
49 x 2 = 98 (đơn vị)
Số đầu tiên là:
2017 – 98 = 1919
Đáp số: Số đầu tiên là 1919.