Xử lý đĩa cứng chạy chậm

Không chỉ FAT32, cả ổ đĩa NTFS cũng dễ bị phân mảnh, cần chống phân mảnh thường xuyên để tăng đốc độ.

Ngay cả khi bạn thường xuyên xóa file không cần thiết và quản lý tốt các file trên ổ cứng, bạn vẫn sẽ thấy truy cập ổ cứng cứ chậm dần theo thời gian. Một trong những lý do chính là hệ thống file. Với Windows XP, Microsoft khuyến khích người dùng chuyển từ hệ thống file FAT32 sang NTFS.

FAT32 là hệ thống file cơ bản, khiến ổ cứng dễ bị phân mảnh, do đó cần chống phân mảnh thường xuyên. Lý do khiến ổ cứng FAT32 bị phân mảnh là khi dữ liệu mới được ghi trong đĩa, nó được đặt ở bất kỳ đâu có khoảng trống đủ lớn để chứa được nó. Điều này khiến các file nhanh chóng nằm rải rác khắp ổ cứng, khiến máy tính phải mất thời gian truy lục và sắp xếp dữ liệu mỗi mở mở hay lưu file. Điều đó làm chậm đáng kể tốc độ với những ổ cứng lớn. Chống phân mảnh thường xuyên sẽ đưa các file dữ liệu gọn gàng trong ổ cứng, làm tăng tốc độ truy lục dữ liệu.

NTFS là hệ thống tệp tin công nghệ mới (new technology file system) sắp xếp các file gọn gàng hơn trong bảng quản lý file (MFT - Master File Table), nên việc truy lục dữ liệu nhanh hơn so với FAT32. Một trong những thay đổi lớn giữa NTFS và FAT32 là với NTFS, file được lưu với một số thuộc tính, có mức độ bảo mật cao hơn. Với NTFS, các file dữ liệu có khả năng phục hồi cao hơn trong trường hợp ổ đĩa gặp sự cố.

Hệ thống NTFS cũng tính toán dành khoảng trống quanh các file để phục vụ cho việc mở rộng. Tuy nhiên, nếu file không tăng, khoảng trống đó không được dùng tới. Nếu file tăng quá nhiều, dữ liệu phải ghi trên khoảng trống mới trên ổ cứng. Do đó, NTFS có thể hiệu quả hơn FAT32 trong việc truy lục dữ liệu nhưng vẫn bị phân mảnh. Điều này nghĩa là ổ cứng dùng hệ thống file NTFS vẫn cần được chống phân mảnh thường xuyên.

Windows có tiện tích chống phân mảnh (Disk Defragmenter), còn gọi là dồn ổ có thể giúp sắp xếp gọn gàng các file dữ liệu, giúp đẩy nhanh tốc độ truy lục của ổ cứng. Có thể chạy tiện ích này bằng cách vào Start, Programs, Accessories. Trong System Tools, chọn Disk Defragmenter. Khi chương trình khởi động, chọn ổ cứng bạn muốn dồn và kích vào nút Analyze.

Bạn sẽ thấy hình ảnh bề mặt của vùng đĩa cứng. Các đường sọc xanh lục là phần hệ điều hành Windows không được động tới. Dải sọc xanh nhạt gọi là những file liền kề, nghĩa là tất cả chúng nằm ở một nơi gọn gàng rồi. Dải sọc trắng là khoảng trống và dải sọc đỏ là những mảng dữ liệu bị chia tách, nằm rải rác. Chống phân mảnh giúp đưa những file bị chia tách, nằm rải rác trở lại những vùng liền kề nhau.

Ngoài ra, còn có một số công cụ chống phân mảnh miễn phí hiệu quả hơn tiện ích có sẵn trong Windows. Một trong những công cụ bạn có thể thử dùng là Contig của hãng Sysinternals. Đây là công cụ sử dụng theo dòng lệnh có thể làm cho các file nằm liền kề trong ổ cứng. Nếu bạn thích công cụ dùng giao diện người dùng đồ họa quen thuộc, có thể dùng Power Defragmenter.

3 cách “giảm béo” và tăng tốc độ ổ cứng

1/ Sử dụng tiện ích Disk Cleanup. Tiện ích này dùng để xóa bỏ các file tạm thời, các báo cáo lỗi và những file không cần đến nữa. Tiện ích này rất dễ dùng, mở My Computer, kích chuột phải vào ổ cứng và chọn Properties. Từ hộp thoại xuất hiện, kích vào nút Disk Cleanup, đợi đến khi một hộp thoại khác xuất hiện. Liệt kê trong hộp thoại này là những file có thể xoá an toàn. Chọn từng mục để đọc thêm thông tin.

Muốn tìm thêm các lựa chọn trên Disk Cleanup, chọn thẻ More Options. Ở đó bạn có thể xoá bỏ các chương trình bạn không sử dụng và những điểm phục hồi (System Restore point) hệ thống cũ. Việc xóa bỏ các chương trình không sử dụng và những điểm phục hồi có thể giải phóng đáng kể dung lượng ổ cứng.

2/ Sử dụng phần mềm miễn phí Ccleaner. Đây là phần mềm không chỉ xóa file không cần thiết mà tiện ích Disk Cleanup bỏ qua mà còn có thể tháo cài những phần mềm không cần đến nữa.

3/ Hạn chế lưu những file không cần thiết. Windows đặc biệt không hiệu quả trong việc lưu trữ dữ liệu và đánh giá số lượng khoảng trống còn lại. Nguyên nhân là vì Windows chia ổ cứng thành nhiều đơn vị lưu trữ, gọi là các cung từ (sector) và đặt các file vào từng cung từ riêng. Mỗi cung từ có dung lượng 512 byte, do đó nếu bạn lưu một file chỉ có 300 byte, 212 byte còn lại không thể dùng được cho các file khác. Tương tự, nếu một file là 513 byte dung lượng, nó cần đến hai cung từ và phần thừa còn lại cũng phí mất. Vì thế, bạn lưu càng nhiều file, khoảng trống phí phạm càng lớn.