Phần mềm nhúng – Cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam

Thị trường dành cho phần mềm nhúng (embeded system) đang ngày càng phát triển và mở rộng. Các doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn về phát triển loại hình phần mềm mới mẻ này, khi nhu cầu về phần mềm nhúng ngày càng tăng trên thế giới.

Phần mềm không dành cho máy tính

Nói một cách nôm na, phần mềm nhúng là phần mềm dành cho tất cả những thiết bị không liên quan gì đến máy tính, chẳng hạn như thiết bị điều khiển, định hướng cho ô tô, điện thoại di động, ví tiền điện tử, đồ gia dụng (ti vi, tủ lạnh, máy giặt, điều hòa…). Trên thực tế, số con chíp vi xử lý dùng trong các máy tính, mạng nội bộ và Internet chỉ chiếm hơn 1% tổng số chíp vi xử lý‎ trên thế giới. Số còn lại thuộc về các hệ thống nhúng.

Thị trường phần mềm nhúng thế giới hiện nay đang có tốc độ tăng trưởng nhanh chóng do nhu cầu mở rộng, thay đổi và nâng cấp liên tục của các mặt hàng có sử dụng hệ thống nhúng.

Dự báo thị trường cho Hệ thống nhúng (từ 2003-2009) của BCC.(Cột màu đỏ là các chip vi xử lý dùng trong hệ thống nhúng).

Theo số liệu của BCC (Business Communications Company - Công ty chuyên nghiên cứu thị trường của Mỹ, có trụ sở đặt tại Washington), tổng thị trường phần mềm nhúng thế giới năm 2004 đạt khoảng 46 tỷ USD. Dự kiến đến năm 2009, con số này sẽ lên tới 88 tỷ USD.

Nhật Bản hiện nay được đánh giá là một trong những thị trường phần mềm nhúng hàng đầu thế giới. Theo thống kê của JISA (Hiệp hội Dịch vụ CNTT Nhật Bản), phần mềm nhúng hiện nay chiếm tới 40% thị phần phần mềm Nhật Bản, với các sản phẩm rất đa dạng: lò vi ba, máy photocopy, máy in laser, máy FAX, các bảng quảng cáo sử dụng hệ thống đèn LED, màn hình tinh thể lỏng… Năm 2004, thị trường phần mềm nhúng của Nhật Bản đạt khoảng 20 tỷ USD với 150.000 nhân viên. Đây được coi là thị trường đầy hứa hẹn với các đối tác chuyên sản xuất phần mềm nhúng như Trung Quốc, Indonesia, Nga, Ireland, Israel và cả Việt Nam.

Cơ hội và thách thức

Với tốc độ tăng trưởng nhanh như vậy, cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam đối với loại hình phần mềm mới mẻ này đang mở rộng. Ông Phan Văn Hòa cho rằng, các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đang có một số lợi thế. Đó là nguồn nhân lực công nghệ thông tin trẻ và tiếp thu nhanh, có kinh nghiệm làm gia công phần mềm cho nước ngoài, được Chính phủ quan tâm và hỗ trợ phát triển... Tuy nhiên, Việt Nam mới chỉ là một “lính mới” trong sân chơi sôi động này.

Ở Việt Nam, hệ thống nhúng mới được quan tâm‎ trong thời gian gần đây. Các doanh nghiệp làm phần mềm nhúng cũng chưa nhiều, mới có một số trung tâm thuộc các trường Đại học Quốc gia, Đại học Bách khoa, các đơn vị như Học Viện Kỹ thuật quân sự, Viện nghiên cứu Điện tử - Tin học và Tự động hóa, Tổng công ty Điện tử - Tin học, Công ty thiết bị điện tử y tế, Công ty VTC - Truyền hình số mặt đất và một số công ty phần mềm khác...

Các sản phẩm phần mềm nhúng “made in Việt Nam” có lẽ mới chỉ là con số khá khiêm tốn, còn lại là làm gia công cho nước ngoài. Có thể điểm ra một vài sản phẩm tiêu biểu do người Việt làm ra như phần mềm nhúng cho đầu thu kỹ thuật số của Công ty điện tử HANEL (giải Sao Khuê 2005), Nhúng cá thể hóa thẻ thông minh của Công ty Liên doanh thẻ thông minh MK (giải Sao Khuê 2005)...

Con đường để đến với thành công trong sản xuất và xuất khẩu phần mềm nhúng của các doanh nghiệp Việt Nam còn rất nhiều chông gai. Theo ông Phan Văn Hòa, thách thức lớn nhất mà Việt Nam phải vượt qua hiện nay là chưa có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực mới mẻ này, mới chỉ loanh quanh làm gia công, làm thuê theo đơn đặt hàng của nước ngoài; chưa có các trung tâm đào tạo chuyên sâu về phát triển hệ thống nhúng...

Bên cạnh đó, trình độ ngoại ngữ của lao động Việt Nam chưa tốt, nhất là trong trường hợp sản xuất phần mềm nhúng cho thị trường Nhật Bản, hoàn toàn dùng tiếng Nhật, mà đặc thù của phần mềm nhúng là khi có lỗi không thể sửa hoặc cài đặt lại được.

Tại hội thảo về CNTT-TT tổ chức tại Hải Phòng hồi tháng 9-2005, Hiệp Hội Doanh nghiệp Phần mềm Việt Nam (VINASA) cho rằng, xây dựng và phát triển phần mềm nhúng là một trong ba mũi nhọn có thể coi là đột phá cho hướng đi của công nghiệp phần mềm Việt Nam, bên cạnh phát triển games và các giải pháp ERP (giải pháp quản lý nguồn nhân lực cho doanh nghiệp). Trong Chiến lược phát triển CNTT đến năm 2010, phần mềm nhúng cũng được coi là một trong những sản phẩm trọng điểm..

Điều quan trọng cần làm hiện nay để tận dụng được cơ hội tham gia vào thị trường mới mẻ đầy hấp dẫn này là phải có một chiến lược phát triển lâu dài, trong đó chú trọng vào đào tạo nguồn nhân lực, ngoài ra đào tạo ngoại ngữ được coi là chìa khóa để thành công.